Từ Ronald Reagan đến Bill Clinton và George W. Bush, các tổng thống Mỹ đã sử dụng Vườn Hồng của Nhà Trắng để đánh dấu những khoảnh khắc quan trọng trong quá trình thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu tự do hóa.
Tuy nhiên, vào thứ Tư, Donald Trump đã chọn chính nơi này để công bố một quyết định quan trọng: Áp đặt thuế quan cao đối với tất cả các mặt hàng nhập khẩu, kèm theo các mức phạt bổ sung đối với nhiều đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ, đánh dấu một sự chuyển biến lớn trong chính sách kinh tế quốc tế của Mỹ, với việc dựng lên một bức tường bảo vệ xung quanh nền kinh tế lớn nhất thế giới.

“Đây là tuyên bố về độc lập kinh tế của chúng ta,” Trump nói, giơ lên một tấm bảng liệt kê các quốc gia sẽ bị ảnh hưởng bởi các mức thuế. “Trong suốt nhiều năm qua, công dân Mỹ đã phải đứng ngoài cuộc khi các quốc gia khác trở nên giàu có và mạnh mẽ, phần lớn là trên chi phí của chúng ta. Nhưng giờ đây, đến lượt chúng ta thịnh vượng,” ông nói thêm.

Khi Nhà Trắng có vẻ đang tiến tới một chính sách tự cung tự cấp mới, câu hỏi quan trọng đặt ra là liệu Trump có thể duy trì các chính sách thương mại quyết liệt này lâu dài hay không, hay sẽ sớm phải đảo ngược chúng dưới áp lực từ nền kinh tế, thị trường, chính trị và thậm chí cả pháp lý. Chỉ sau khi Trump công bố thông tin, hợp đồng tương lai S&P 500 đã giảm 3%.

Mặc dù sự hoài nghi về thương mại toàn cầu đã gia tăng ở Mỹ trong suốt thập kỷ qua và chính Trump đã áp thuế đối với hàng hóa trị giá hàng trăm tỷ USD từ Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên, điều này vẫn được duy trì dưới thời Joe Biden, nhưng giờ đây, Trump đã đi xa hơn việc chỉ nhắm vào Trung Quốc.

Ông hiện đang thúc đẩy sự tách biệt kinh tế lớn hơn với một loạt quốc gia, bao gồm Nhật Bản, Hàn Quốc và Liên minh Châu Âu, làm tăng mức độ rủi ro và tiềm năng thiệt hại kinh tế.

“Áp thuế lên một quốc gia như Trung Quốc ít nhất bạn vẫn còn các thị trường khác để phụ thuộc vào. Nhưng nếu bạn áp thuế lên tất cả mọi quốc gia, bạn chỉ có thể dựa vào thị trường nội địa,” Richard Fontaine, chủ tịch Trung tâm An ninh Mỹ Mới, cảnh báo.

“Trong lịch sử, các quốc gia đã thử làm vậy và thường kết thúc với sự tăng trưởng kinh tế thấp hơn, tỷ lệ thất nghiệp cao hơn, giá cả cao hơn và chất lượng thấp hơn,” ông nói thêm.

“Tôi hy vọng Trump sẽ giảm bớt một số quyết định này, vì tôi cho rằng nó kết hợp một chính sách kinh tế không hiệu quả với một chính sách đối ngoại thiếu hiệu quả,” Fontaine nhận định.

Mặc dù Trump đã cam kết thực hiện các chính sách thương mại cứng rắn trong chiến dịch bầu cử 2024, giống như trong chiến dịch năm 2016, sự quyết tâm của ông trong việc coi thuế quan cao là ưu tiên kinh tế hàng đầu trong những tháng đầu nhiệm kỳ thứ hai đã gây ấn tượng mạnh.

Các quan chức Nhà Trắng nhấn mạnh rằng họ đang thúc đẩy các thay đổi cấu trúc trong nền kinh tế toàn cầu để giải quyết các vấn đề khó giải quyết, từ thuế quan toàn cầu, chính sách tiền tệ và thuế, trộm cắp sở hữu trí tuệ cho đến các tiêu chuẩn về sức khỏe và lao động.

“Chúng ta đang ở trong một kỷ nguyên hiện tại và sẽ bước sang một kỷ nguyên mới vào ngày mai. Chưa ai làm điều này trước đây,” một quan chức Nhà Trắng cho biết.

Sự phức tạp trong các yêu cầu từ Washington đã dập tắt hy vọng rằng tổng thống có thể được thuyết phục bằng một thỏa thuận nhanh chóng và vài thay đổi chính sách nhỏ — một kịch bản dễ chịu nhất đối với các nhà đầu tư, doanh nghiệp lớn và quan chức ngoại giao.

“Việc dùng thuế quan chỉ như một công cụ để đàm phán những thỏa thuận ngắn hạn không còn là một chiến lược khả thi,” Myron Brilliant, cố vấn cao cấp tại DGA-Albright Stonebridge Group, nhận định. “Đó có thể là một phần trong chiến lược, nhưng không phải là trọng tâm. Mục tiêu chính mà tổng thống và đội ngũ của ông đang theo đuổi là ‘làm cân bằng sân chơi’ và yêu cầu trả giá cho điều đó,” ông nói thêm.
Trump hiện cũng tỏ ra ít lo ngại về sự hỗn loạn thị trường và tác động kinh tế tiềm tàng so với trước đây, điều này có thể khiến ông duy trì các mức thuế này lâu dài hơn.

Một số quan chức trong chính quyền, như Peter Navarro, cố vấn thương mại cứng rắn của tổng thống, nhấn mạnh rằng các mức thuế này có thể tạo ra nguồn thu lâu dài lên tới 600 tỷ USD mỗi năm, có thể sử dụng để tài trợ cho các kế hoạch kinh tế khác, bao gồm cắt giảm thuế.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là chính quyền sẽ tiếp tục chịu đựng các mức thuế của chính mình vô thời hạn, đặc biệt nếu các đối tác thương mại phản ứng bằng cách đe dọa hoặc áp đặt các biện pháp trả đũa, như đã có một số quốc gia thực hiện, làm gia tăng tác động kinh tế.

Sự tranh cãi giữa các giám đốc điều hành, các nhà vận động hành lang, các lãnh đạo quốc tế và các nhà ngoại giao để xin miễn trừ và ưu đãi là điều được dự đoán sẽ xảy ra sau thông báo của Trump, dẫn đến các cuộc đàm phán căng thẳng và lâu dài với kết quả chưa thể đoán trước.

Hiện tại, một quan chức Nhà Trắng cho biết họ chủ yếu “tập trung vào việc thiết lập một chế độ thuế quan rõ ràng”. Mức thuế cơ bản 10% đối với tất cả các mặt hàng nhập khẩu, mà Trump đã đề xuất từ chiến dịch bầu cử tháng 8 năm 2023, sẽ có hiệu lực từ ngày 5 tháng 4, trong khi các mức thuế bổ sung sẽ được áp dụng vào ngày 9 tháng 4.

Chính quyền Trump cho biết các mức thuế có thể được giảm nếu các đối tác thương mại có “bước đi đáng kể” để thay đổi chính sách của họ, nhưng cũng có thể tăng lên nếu các đối tác trả đũa.

“Lời khuyên của tôi dành cho mọi quốc gia lúc này là, đừng trả đũa, hãy ngồi lại và xem tình hình diễn biến như thế nào,” Scott Bessent, Bộ trưởng Tài chính, chia sẻ với Fox News. “Nếu các quốc gia trả đũa, sẽ có sự leo thang. Nếu không, đây chính là mức cao nhất.”

Cuộc đẩy mạnh thuế quan có thể gặp phải thách thức pháp lý đối với quyền sử dụng các quyền lực khẩn cấp của Trump để áp đặt các mức thuế này. “Chúng ta không biết tòa án sẽ phản ứng thế nào, nhưng tôi tự tin rằng điều này sẽ được thách thức,” Everett Eissenstat, một cựu quan chức thương mại của Trump, cho biết.

Tuy nhiên, yếu tố chính có thể khiến Trump và đội ngũ của ông phải thay đổi chính sách thương mại mới chính là chính trị. Một sự sụt giảm trong tỷ lệ ủng hộ tổng thống hoặc lo ngại rằng các đa số đảng Cộng hòa tại cả hai viện Quốc hội có thể bị đe dọa trong cuộc bầu cử giữa kỳ 2026 có thể khiến ông phải suy nghĩ lại.

“Nếu các thành viên Quốc hội bắt đầu cảm thấy sức ép từ cử tri của họ về giá cả tăng cao... thì điều đó có thể ảnh hưởng đến tổng thống, người vẫn còn một kế hoạch tăng trưởng lớn phía trước,” Brilliant nhận định.

Nhưng hiện tại, cả tại Washington và trong các phòng họp hội đồng quản trị, tác động của việc Trump xây dựng một hàng rào thuế quan cao quanh nền kinh tế Mỹ vẫn đang được phân tích và có vẻ đầy rủi ro.

“Chúng ta không thể đoán trước được những tác động mà các mức thuế toàn diện này sẽ mang lại. Thế giới chưa từng chứng kiến những mức thuế như vậy trong kỷ nguyên thương mại toàn cầu hiện đại,” Edward Alden, một nghiên cứu viên cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cho biết.