Thay thế Powell: Kỳ vọng thị trường tăng cao, nhưng độc lập của Fed đối mặt thách thức
Huyền Trần
Junior Analyst
Sự chênh lệch giữa dự báo lãi suất của Fed và kỳ vọng cắt giảm sâu hơn từ thị trường một phần phản ánh khả năng Jerome Powell sẽ được thay thế bởi một người ôn hòa hơn nếu Trump trở lại Nhà Trắng. Dù vậy, các chuyên gia cảnh báo không nên đánh giá thấp vai trò của dữ liệu và sự đồng thuận trong nội bộ Fed, cũng như rủi ro làm suy yếu tính độc lập chính trị của ngân hàng trung ương.
Sự chênh lệch giữa dự báo của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) về lãi suất vào cuối năm 2026 và kỳ vọng cắt giảm mạnh mẽ hơn từ thị trường tài chính phần nào bắt nguồn từ dự đoán rằng Chủ tịch Fed Jerome Powell có thể sẽ được thay thế bởi một nhân vật ôn hòa hơn vào năm tới, theo nhận định của các nhà đầu tư.
Tuy vậy, họ cũng cảnh báo rằng không nên mặc định việc thay đổi người đứng đầu Fed sẽ đồng nghĩa với một chính sách tiền tệ nới lỏng như thị trường và Tổng thống Donald Trump kỳ vọng.
Trong báo cáo công bố tuần trước, các nhà hoạch định chính sách của Fed dự kiến sẽ cắt giảm lãi suất ba lần, mỗi lần 0.25 điểm phần trăm, từ nay đến cuối năm 2026. Dự báo này thấp hơn đáng kể so với kỳ vọng từ thị trường, vốn đang định giá khoảng 125 bps (tương đương năm lần cắt giảm 0.25 điểm) thông qua các hợp đồng tương lai quỹ Fed.
Lãi suất quỹ liên bang – công cụ chính sách chủ chốt của Fed, là mức mà các ngân hàng tính lẫn nhau cho các khoản vay qua đêm – đã duy trì trong vùng 4.25%-4.50% kể từ lần cắt giảm gần nhất vào tháng 12. Theo kế hoạch hiện tại, hai lần cắt giảm lãi suất sẽ được thực hiện trong năm 2025 và một lần nữa vào năm 2026.
Mặc dù sự chênh lệch giữa Fed và thị trường có nhiều nguyên nhân, bao gồm cả kỳ vọng rằng các mức thuế quan mà Trump đề xuất có thể làm tăng chi phí và lạm phát, thì hy vọng về một Chủ tịch Fed mới có xu hướng dovish hơn cũng là một yếu tố quan trọng.
“Nhiệm kỳ của Powell sẽ kết thúc vào tháng 5 năm sau và ông có thể bị thay thế bởi một người thân thiện hơn với chính quyền,” Jack Ablin – Giám đốc đầu tư tại Cresset Capital (Chicago) nhận định. “Tôi nghĩ yếu tố này đang ảnh hưởng mạnh đến tâm lý thị trường, có thể còn hơn những gì nhà đầu tư đang thừa nhận.”
Tuy nhiên, theo một nguồn tin thân cận với các cuộc thảo luận trong Nhà Trắng, Trump vẫn chưa đưa ra quyết định về ứng viên thay thế Powell, và việc công bố người kế nhiệm vẫn chưa xảy ra trong tương lai gần. Chủ tịch Fed Chicago Austan Goolsbee nói với CNBC rằng việc đưa ra một “Chủ tịch Fed bóng tối” – tức người kế nhiệm chưa chính thức – sẽ không mang lại hiệu quả.
Vào thứ Hai, dữ liệu từ thị trường hợp đồng tương lai dựa trên SOFR – một chỉ số lãi suất quan trọng – cho thấy lợi suất ngụ ý của các hợp đồng đáo hạn tháng 12/2026 đã giảm mạnh, thấp hơn 65 bps so với các hợp đồng đáo hạn tháng 12/2025. Đây là mức chênh lệch âm lớn nhất từ trước đến nay, và phản ánh kỳ vọng về một cuộc suy thoái sâu hơn trong tương lai.
Cũng trong tuần này, Fed đã cảnh báo rằng các mức thuế cao hơn có thể khiến lạm phát tăng trở lại trong mùa hè và rằng ngân hàng trung ương chưa vội cắt giảm lãi suất.
Trump – người nhiều lần chỉ trích Fed và kêu gọi giảm lãi suất – vào thứ Ba đã tuyên bố rằng lãi suất nên được cắt giảm ít nhất 2 đến 3 điểm phần trăm. Sang thứ Tư, ông tiếp tục công kích Powell là “kém cỏi” và nói rằng mình đã có vài cái tên trong đầu cho vị trí lãnh đạo Fed.
Phát ngôn viên Nhà Trắng Kush Desai cho biết chính quyền Trump đang chuẩn bị cho một chương trình nghị sự kinh tế mới, bao gồm dự luật "To đẹp" nhằm thúc đẩy tăng trưởng, việc làm và đầu tư. Ông nói thêm: “Đã đến lúc chính sách tiền tệ cần đồng hành với chương trình này và hỗ trợ sự phục hồi của kinh tế Mỹ.”
Theo Wall Street Journal, Trump đang cân nhắc việc công bố người kế nhiệm Powell vào tháng 9 hoặc tháng 10. Nếu điều này xảy ra, Powell có thể phải “làm việc dưới bóng” người kế nhiệm trong sáu cuộc họp cuối cùng của nhiệm kỳ.
Điều này khiến các nhà đầu tư càng lo ngại hơn về tính độc lập đang suy giảm của Fed – một tổ chức vốn được thiết kế để hoạt động tách biệt với áp lực chính trị.
Dù vậy, nếu một Chủ tịch Fed mới có quan điểm mềm mỏng hơn được lựa chọn, điều đó sẽ củng cố kỳ vọng của thị trường rằng lãi suất sẽ được cắt giảm nhiều hơn trong tương lai.
“Rõ ràng, lập luận rằng Trump sẽ chọn một người thiên về cắt giảm lãi suất là hoàn toàn hợp lý,” Mark Malek, Giám đốc đầu tư tại Siebert Financial, nói.
Tính độc lập của Fed
Theo nền tảng dự đoán trực tuyến Polymarket, các ứng viên tiềm năng hàng đầu có thể thay thế Chủ tịch Fed Jerome Powell bao gồm Thống đốc Fed Christopher Waller, cựu Thống đốc Kevin Warsh, cố vấn kinh tế Nhà Trắng Kevin Hassett, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, và Judy Shelton – người từng được Trump đề cử vào Hội đồng Thống đốc Fed nhưng bị từ chối dưới thời chính quyền Biden.
Một nền tảng dự đoán khác là Kalshi hiện xếp Waller là ứng viên có khả năng được đề cử cao nhất, theo sau là Warsh. Cả hai đều có lập trường tương đối mềm mỏng với chính sách tiền tệ hiện tại.
Waller gần đây phát biểu rằng ông cảm thấy áp lực lạm phát đang giảm dần, và Fed nên bắt đầu cắt giảm lãi suất ngay tại cuộc họp chính sách tiếp theo vào tháng 7. Trong khi đó, Warsh – người từng chỉ trích cách điều hành của Fed hiện tại – cũng gợi ý hồi tháng trước rằng ngân hàng trung ương nên chuyển sang chính sách lãi suất thấp hơn trong thời gian tới.
Tuy nhiên, các nhà đầu tư dày dạn kinh nghiệm cảnh báo rằng không nên quá kỳ vọng vào khả năng của một cá nhân – cho dù là Chủ tịch Fed – trong việc điều hướng chính sách tiền tệ của cả hệ thống. Dù là người đứng đầu, Chủ tịch Fed cũng chỉ là một trong 12 thành viên có quyền biểu quyết tại các cuộc họp Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC), nơi đưa ra các quyết định về lãi suất.
“Không thể phủ nhận rằng Chủ tịch có ảnh hưởng rất lớn đến định hướng của ủy ban,” Mark Malek, Giám đốc đầu tư tại Siebert Financial, nhận định. “Nhưng Chủ tịch không phải là toàn bộ ủy ban. Người đó phải xây dựng sự đồng thuận, chứ không thể hành động đơn phương.”
Thêm vào đó, giới phân tích cũng lưu ý rằng không có gì đảm bảo người kế nhiệm Powell sẽ sẵn sàng hy sinh tính độc lập của Fed chỉ để làm hài lòng Tổng thống – cho dù đó là Trump hay bất kỳ ai khác.
“Điều quan trọng nhất với Fed chính là sự trung lập trong cách vận hành,” Jay Woods, chiến lược gia trưởng toàn cầu tại Freedom Capital Markets, nói. “Đúng là để được đề cử, bạn cần nhận được sự ủng hộ từ Tổng thống. Nhưng sau đó, bạn vẫn phải thuyết phục toàn bộ ủy ban chấp nhận một câu chuyện thống nhất – một chiến lược dựa trên dữ liệu và thực tế kinh tế.”
Một chuỗi cắt giảm lãi suất không dựa trên số liệu vững chắc không chỉ gây hại cho nền kinh tế, mà còn ảnh hưởng lớn đến uy tín của người đứng đầu Fed trong mắt công chúng và giới chuyên môn.
“Bất kỳ ai được bổ nhiệm vào vị trí Chủ tịch Fed tiếp theo đều sẽ phải đối mặt với áp lực và nghi ngờ rằng họ chỉ là 'con rối' bị Tổng thống Trump điều khiển từ phía sau,” Brian Jacobsen, nhà kinh tế trưởng tại Annex Wealth Management, bình luận. “Dù vậy, tôi không nghĩ chúng ta sẽ quay lại thời kỳ mà Chủ tịch Fed hoàn toàn bị kiểm soát bởi Nhà Trắng, như những gì từng xảy ra dưới thời Tổng thống Richard Nixon.”
Reuters
