Việc Tổng thống Donald Trump thay đổi chính sách thuế đối với ô tô nhập khẩu đang khiến nhiều bên bất ngờ. Cụ thể, ông đã hạ mức thuế nhập khẩu xe hơi từ Nhật Bản vào Mỹ xuống còn 15%, giảm đáng kể so với mức 27.5% trước đó. Động thái này mang lại sự nhẹ nhõm trước mắt cho các hãng xe chưa đầu tư đáng kể vào hoạt động sản xuất tại Mỹ. Tuy nhiên, lợi ích này có thể không kéo dài lâu.

Dù mục tiêu của Trump là hỗ trợ các nhà sản xuất ô tô trong nước như General Motors, Ford và Stellantis, ba hãng xe lớn tại Detroit lại hoan nghênh chính sách mới như một cách để hỗ trợ người lao động và ngành công nghiệp Mỹ nói chung. Một trong những bên hưởng lợi rõ ràng là Mitsubishi Motors, công ty hiện sản xuất gần 75% số xe bán ra tại thị trường Mỹ từ các nhà máy ở Nhật Bản – theo ước tính của Citi. Trước khi thỏa thuận được công bố vào thứ Tư, Mitsubishi dường như đang gặp bất lợi do thiếu cơ sở sản xuất lớn ngoài châu Á. Trong khi đó, cổ phiếu của Mazda và Subaru – những hãng sản xuất khoảng một nửa số xe bán tại Mỹ từ Nhật Bản – đã tăng hơn 15% trong cùng ngày.

Bối cảnh này càng trở nên đặc biệt khi xét đến việc chính ông Trump là người đã ký kết Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada (USMCA) vào năm 2020. Hiệp định cho phép phần lớn thương mại giữa ba nước diễn ra mà không bị áp thuế. Mỹ vẫn là thị trường chủ lực không chỉ cho các thương hiệu ô tô Mỹ mà còn cho Toyota, Honda và Nissan. Các hãng này đều đã xây dựng nhà máy khắp khu vực Bắc Mỹ để tận dụng các ưu đãi từ USMCA. Tuy nhiên, các xe sản xuất tại Mexico và Canada vẫn phải chịu mức thuế 25%.

Một số hãng có thể thích ứng nhanh với sự thay đổi đột ngột. Toyota, chẳng hạn, đã bán 2.3 triệu xe tại Mỹ trong 12 tháng tính đến cuối tháng 3, và sản xuất khoảng 2.1 triệu xe tại khu vực Bắc Mỹ. Tuy nhiên, Toyota không hoàn toàn dựa vào các nhà máy địa phương. Theo Citi, khoảng 24% số xe Toyota bán ra tại Mỹ trong năm 2024 được nhập khẩu từ Nhật Bản. Với biên lợi nhuận hoạt động đạt gần 10% trong năm tài chính vừa qua – cao hơn so với Honda hay Nissan – Toyota có khả năng hấp thụ chi phí phát sinh từ mức thuế cao hơn.

Nhiều thay đổi bất ngờ khác vẫn có thể xảy ra. Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick hôm Chủ nhật cho biết chính quyền Trump “chắc chắn” sẽ đàm phán lại USMCA. Cả các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản và Mỹ đang theo dõi chặt chẽ để xem liệu Hàn Quốc có thể đạt được mức thuế thấp hơn cho Hyundai và Kia hay không. Hai thương hiệu này đã chiếm hơn 10% thị phần ô tô tại Mỹ trong nửa đầu năm nay, theo Cox Automotive. Tuy nhiên, năng lực sản xuất tại Mỹ của Hyundai mới chỉ đáp ứng được khoảng 40% nhu cầu bán hàng trong năm ngoái, và hãng đã phải chịu khoản thuế trị giá hơn 600 triệu USD, theo công bố vào thứ Năm.

Về dài hạn, các hãng ô tô có thể sẽ chọn cách mở rộng đầu tư trực tiếp vào Mỹ – một xu hướng mà Toyota, Hyundai và các hãng khác đã bắt đầu triển khai. Tuy nhiên, xây dựng hoặc mở rộng nhà máy là một quá trình mất nhiều năm. Trong thời gian chờ đợi, cả các nhà sản xuất và nhà đầu tư có thể sẽ tiếp tục phải đối mặt với nhiều biến động khó lường.