Tâm lý hoảng loạn xuyên suốt các thời kỳ đã không tránh khỏi tác động đến hoạch định chính sách, dù rằng những phân tích bình tĩnh hơn có thể mang lại cái nhìn thực tế hơn. Điều này dẫn chúng ta đến chính quyền hiện tại của Hoa Kỳ.

Donald Trump ngụy trang tham vọng địa chính trị đối với Ukraine và Greenland dưới danh nghĩa khai thác đất hiếm. Chỉ riêng trong tháng này, Nhà Trắng đã ban hành nhiều sắc lệnh hành pháp về khoáng sản trọng yếu. Đọc nội dung các văn bản Trump ký, người ta dễ có ấn tượng rằng nền kinh tế Mỹ đang rơi vào khủng hoảng nguồn cung, thiếu hụt các thành phần quan trọng cho sản xuất xe điện, máy bay chiến đấu và siêu máy tính. Thực tế hoàn toàn khác biệt.

Cơ chế thị trường, không phải sự can thiệp của chính phủ, mới là giải pháp đáng tin cậy để giải quyết mọi tình trạng thiếu hụt. Trước hết, chi phí liên quan thực sự không đáng kể - những khoản mà Bộ Hiệu quả Chính phủ của Elon Musk có thể xử lý trong chớp mắt. Ngay cả những cảnh báo nghiêm trọng nhất cũng chỉ liên quan đến khoáng sản với chi phí nhập khẩu hàng năm đo bằng vài chục triệu đô la, không phải hàng tỷ. Thứ hai, doanh nghiệp Hoa Kỳ đã nhiều lần chứng minh khả năng tái thiết kế sản phẩm để thích ứng với thực tế nguồn cung khoáng sản. Thứ ba, Hoa Kỳ vẫn duy trì mạng lưới đồng minh (hoặc ít nhất là đối tác thương mại) sẵn sàng cung ứng các loại hàng hóa này. Chỉ một số ít khoáng sản thực sự bị Trung Quốc thống trị, và không loại nào thực sự "trọng yếu" theo nghĩa đen.

Khi nói "trọng yếu", nghĩa là một sự thiếu hụt sẽ gây ra thảm họa cho nền kinh tế và làm suy yếu an ninh quốc gia. Tuy nhiên, đó không phải ý nghĩa thực sự của thuật ngữ này trong ngữ cảnh hiện tại. Chắc chắn, một số ngành công nghiệp sẽ gặp khó khăn nhất định - và chịu mức giá cao hơn - nếu nguồn cung cobalt, molybdenum, nguyên tố đất hiếm hoặc lithium bị gián đoạn. Nhưng liệu đối tượng khác có chịu ảnh hưởng? Hoàn toàn không. Trong đa số trường hợp, những trục trặc này chỉ diễn ra trong thời gian ngắn.

Nhưng chiến lược đó không thu hút sự chú ý. Thay vào đó, những người có tầm ảnh hưởng ngày nay tập trung vào kịch bản tồi tệ nhất: thảm họa chuỗi cung ứng. Khi nào tình trạng thiếu hụt khoáng sản trọng yếu sẽ xảy ra? "Sắp lắm rồi." Mức độ nghiêm trọng ra sao? Điều gì và ai sẽ bị ảnh hưởng? Hãy chỉ ra mọi thứ và mọi người, nhưng nếu thực sự muốn được chú ý tại Nhà Trắng - điều kiện tiên quyết - hãy nhấn mạnh "an ninh quốc gia." Khoáng sản nào đang được đề cập? Chọn nguyên tố khó hiểu nhất từ bảng tuần hoàn, rồi gọi nó là "trọng yếu", "chiến lược", hoặc tốt hơn nữa, "hiếm."

Quỹ Di sản, viện nghiên cứu Washington có mối liên hệ gần gũi với chính quyền Trump, đã công bố báo cáo vào tháng 12/2024 cảnh báo về nguy cơ thiếu hụt khoáng sản trọng yếu có thể làm suy yếu ngành công nghiệp quốc phòng. Một điều mỉa mai là báo cáo này gần như sao chép báo cáo tương tự mà viện nghiên cứu này đã công bố năm 1981, cũng với những cảnh báo về tình trạng thiếu hụt. Một viện nghiên cứu Washington khác, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cũng đã công bố báo cáo riêng, nhấn mạnh "mệnh lệnh an ninh quốc gia" đối với các khoáng sản trọng yếu như lithium sắt phosphate.

Chúng ta không thể dự đoán được đổi mới tiếp theo từ đội ngũ kỹ sư Mỹ. Nhưng có thể khẳng định rằng họ sẽ nỗ lực thay thế bất kỳ nguyên liệu nào đang khan hiếm và đắt đỏ. Sau khi nghiên cứu hàng loạt báo cáo về khoáng sản trọng yếu trong gần 75 năm qua, tôi nhận thấy một mô thức đặc biệt: những nhà dự báo bi quan thường đánh giá thấp năng lực kỹ thuật của Mỹ. Liên tục qua nhiều thời kỳ, họ cho rằng doanh nghiệp Mỹ sẽ không đủ năng lực đổi mới để vượt qua thách thức về khoáng sản. Tuy nhiên, đó chính xác là điều mà các kỹ sư đã làm mỗi lần đối mặt với khó khăn. Xét trường hợp pin: công nghệ hóa học đã không ngừng phát triển, từ thủy ngân trong thập niên 1950 đến sự phụ thuộc quá mức vào cobalt đầu những năm 2000, cho đến các công thức hiện đại sử dụng nhiều kim loại khác nhau.

Đáng chú ý hơn nữa là sự thiếu niềm tin của phe hoài nghi vào động lực lợi nhuận. Giá cao tự khắc phục giá cao. Khi động lực kinh tế hiện hữu, các nhà khai thác mỏ sẽ tìm kiếm nguồn cung mới trên toàn cầu, tái cân bằng thị trường theo thời gian. Hãy xem trường hợp cobalt và lithium: mức giá cao cách đây vài năm đã dẫn đến tình trạng dư thừa nguồn cung hiện nay. Vấn đề cốt lõi của nhiều khoáng sản trọng yếu là chúng quá rẻ, khiến ít đối thủ có thể cạnh tranh với Trung Quốc và một số ít quốc gia sản xuất khác. Chỉ cần để giá tăng, nguồn cung sẽ xuất hiện.

Hy vọng rằng những nhà hoạch định chính sách bình tĩnh hơn sẽ giành được ưu thế, để bàn tay vô hình của thị trường giải quyết vấn đề; bởi đơn giản, cơn sốt về khoáng sản trọng yếu chỉ là một cơn đau đầu tạm thời mà thôi.