Và những hệ lụy ấy sẽ là gì? Có thể nói, mối quan hệ trọng yếu nhất trên hành tinh này chính là mối tương tác giữa toàn thể thế giới với quốc gia quyền lực nhất, dù nước Mỹ không còn giữ vị thế siêu cường, siêu quyền lực hay "bá chủ" như trước. So với nhiệm kỳ đầu của Trump, mối quan hệ này giờ đây đang rơi vào tình trạng bấp bênh, thiếu định hướng và không rõ ràng.

Trong chiến dịch tranh cử, Trump đưa ra một lời hứa viển vông rằng ông sẽ kiến tạo hòa bình thông qua "sức mạnh" - một khái niệm mơ hồ không được định nghĩa về nguồn gốc lẫn mục đích. Khi còn tại vị, ông đã tự đề cao bản thân một cách ngạo mạn: "Không quốc gia nào dám gây chiến với nhau, họ không thể làm vậy nếu không có sự chấp thuận của tôi" - một tuyên bố đầy nực cười.

Đến tháng Một tới, thế giới sẽ chứng kiến liệu các nhà lãnh đạo độc đoán - những người đồng minh với Trump - có cần xin phép Nhà Trắng trước khi thực hiện các nước cờ địa chính trị hay không. Tổng thống Nga Vladimir Putin "thân hơn" với chính quyền Trump là điều khiến Ukraine không khỏi lo âu. Trong khi đó, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã thấu hiểu những phát ngôn thiếu nhất quán của Trump về vấn đề Đài Loan, và đã sẵn sàng cho cuộc chiến thương mại mà Trump đe dọa sẽ phát động.

Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un đã có ba lần hội đàm thượng đỉnh và những cuộc trao đổi "thư tình" ngắn ngủi với Trump. Hậu quả trực tiếp từ mối quan hệ mơ hồ và thất bại này là việc Kim đã toàn lực phát triển kho vũ khí hạt nhân và tên lửa, nhằm răn đe Hàn Quốc, Nhật Bản và Hoa Kỳ. Dù các giáo sĩ Iran có thể thực sự e ngại Trump, nhưng giờ đây họ nhiều khả năng sẽ noi gương Triều Tiên, tự bảo vệ mình bằng vũ khí hạt nhân.

Trong bối cảnh đó, các đồng minh của Mỹ đang chìm trong nỗi bất an về tương lai, với những lo ngại về kịch bản xấu nhất có thể xảy ra. Không phải không có lý do khi Trump đã từng công khai đe dọa rút khỏi NATO và sẵn sàng quay lưng với đối tác nếu họ không nhập đủ chip, ô tô hay thép từ Mỹ. Đặc biệt, những người đề cao luật pháp quốc tế và Liên Hợp Quốc càng có lý do để thất vọng hơn bởi Trump không những không thấu hiểu bản chất của Liên Hợp Quốc - dù là về mặt tổ chức hay tư tưởng - mà còn công khai tỏ thái độ khinh miệt với những điều vượt quá tầm hiểu biết của mình.

Tại Washington, giới hoạch định chính sách đối ngoại có thói quen gắn những "chủ nghĩa" vào phương thức ngoại giao của Trump, như thể đang cài những phù hiệu MAGA lên ve áo. Họ gọi ông là người theo chủ nghĩa dân tộc, người theo chủ nghĩa biệt lập, người theo chủ nghĩa thương mại, người theo chủ nghĩa thực dụng, người theo chủ nghĩa đơn phương.Tất cả những nhận định này đều có phần đúng đắn - nhưng vẫn chưa chạm đến cốt lõi vấn đề.

John Bolton - một nhân vật có lập trường hawkish lừng danh, từng đảm nhiệm vị trí cố vấn an ninh quốc gia cho Trump - mới là người thấu hiểu sâu sắc nhất tư duy của vị Tổng thống này. Theo Bolton, điểm then chốt là Trump không có bất kỳ triết lý hay đường lối chính sách nào. Các quyết định về an ninh quốc gia của Trump hoàn toàn mang tính giao dịch, được Bolton ví von như "một quần đảo những chấm rời rạc trên bản đồ, không có bất kỳ mối liên kết logic nào về tầm quan trọng hay hiệu quả".

Nếu nhìn nhận một cách lạc quan, phương thức của Trump có thể được xem như một biến thể mới, mạnh mẽ hơn của "học thuyết người điên" - vốn trước đây được gắn với vị cựu Tổng thống Richard Nixon. Theo cách lý giải này, cả kẻ thù lẫn đồng minh của Hoa Kỳ đều sẽ phải quy phục trước nỗi sợ hãi rằng làm sao đoán được người đàn ông này sẽ hành động thế nào, dù có hay không nắm trong tay quyền lực hạt nhân?

Thế nhưng, "học thuyết người điên" - một lý thuyết chưa từng được hoàn thiện hay kiểm chứng đầy đủ - lại dựa trên một tiền đề quan trọng: nhà lãnh đạo phải có trong tay la bàn định hướng và bản đồ chiến lược, chỉ thỉnh thoảng mới giả vờ mất kiểm soát như một chiến thuật nhằm đạt được mục tiêu xa hơn. Trump thì ngược lại - ông không có cả hai thứ đó. Nếu chính sách đối ngoại của ông dường như thiếu nhất quán đến mức gần như điên rồ, thì rất có thể đó không phải là một màn kịch. Nước Mỹ hoàn toàn có nguy cơ sẽ trôi dạt vô định giữa quần đảo những điểm rời rạc của Trump - hay nói cách khác, lạc lối giữa thế giới đầy biến động này.

*Bài viết trên thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả Andreas Kluth từ tờ báo Bloomberg.