Bắc Kinh đứng trước bài toán khó trong cuộc chiến thương mại mới với Trump

Huyền Trần
Junior Analyst
Bắc Kinh thề sẽ trả đũa những quốc gia giúp Washington loại bỏ nước này khỏi chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, việc sử dụng biện pháp cứng rắn với các đối tác châu Á từng phản tác dụng trong quá khứ, và những lợi ích mà Trung Quốc có thể đưa ra có thể bị hạn chế

Trước làn sóng thuế quan do Tổng thống Mỹ Donald Trump phát động, Bắc Kinh đang phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa việc trả đũa hay tìm cách thu hút lại các đối tác thương mại – đặc biệt là các quốc gia châu Á. Dù Trung Quốc đã tuyên bố sẽ có biện pháp đáp trả các nước tuân theo mong muốn của Washington nhằm loại nước này khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu, song các lựa chọn hiện tại đều tiềm ẩn rủi ro chính trị và kinh tế không nhỏ.
Lo ngại lớn nhất của Trung Quốc là một “vòng vây chiến lược” đang hình thành – điều mà Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent công khai nhắc tới như một phần trong kế hoạch tái cấu trúc thương mại toàn cầu để cô lập nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Các bước đi gần đây của Trump cho thấy nhận định này không phải vô căn cứ. Đầu tháng này, ông tuyên bố đạt được thỏa thuận với Việt Nam để áp mức thuế 20% đối với hàng xuất khẩu sang Mỹ, cùng với mức thuế cao hơn với hàng hóa trung chuyển qua Việt Nam từ các nước thứ ba – một động thái có thể làm khó đáng kể cho các nhà sản xuất Trung Quốc vốn đang tận dụng Việt Nam như trạm trung chuyển.
Dù vậy, nếu Bắc Kinh đáp trả bằng biện pháp mạnh với các nước Đông Nam Á như đã từng làm với Úc vào năm 2020 – khi áp hàng loạt hạn chế đối với rượu vang, thịt bò và hải sản Úc – rủi ro phản tác dụng là rất cao. Thực tế, Úc đã thành công trong việc chuyển hướng thương mại sang các thị trường khác và giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, khiến đòn phản công của Bắc Kinh trở nên kém hiệu quả.
Do đó, một lựa chọn mềm mỏng và an toàn hơn có thể là gia tăng ưu đãi thương mại. Gần đây, Trung Quốc tuyên bố sẽ xóa bỏ toàn bộ thuế quan với hàng xuất khẩu từ châu Phi – một động thái chủ yếu mang tính biểu tượng nhưng có tác dụng địa chính trị đáng kể. Nếu áp dụng tương tự với Đông Nam Á, ảnh hưởng thực tế có thể không lớn vì phần lớn hàng hóa đã được miễn thuế, nhưng về mặt chính trị, điều này có thể khiến Mỹ phải điều chỉnh cách tiếp cận. Bằng chứng là sau cuộc gặp với lãnh đạo năm quốc gia châu Phi hôm thứ Tư, Trump đã tuyên bố họ sẽ được miễn trừ các mức thuế trả đũa cao hơn, đồng thời khẳng định: “Chúng tôi đối xử với châu Phi tốt hơn nhiều so với Trung Quốc hay bất kỳ ai khác”.
Ngoài các chính sách thuế, Trung Quốc cũng có thể thu hút các quốc gia trong khu vực bằng cam kết đầu tư hạ tầng. Tại Hội nghị thượng đỉnh BRICS đang diễn ra, các quan chức Việt Nam đã hối thúc Trung Quốc ưu tiên các dự án lớn, trong đó có tuyến đường sắt xuyên biên giới trị giá 8.3 tỷ USD. Tuy nhiên, mức độ hấp dẫn của các đề xuất này còn phụ thuộc vào việc Bắc Kinh sẵn sàng chia sẻ công nghệ đến đâu, cũng như điều kiện tài chính kèm theo – và ở cả hai khía cạnh, Trung Quốc hiện đang tỏ ra thận trọng hơn so với trước.
Trong bối cảnh bị kẹt giữa hai siêu cường, các quốc gia đang ngày càng đòi hỏi thêm điều kiện có lợi, đồng nghĩa với việc bất kỳ hành động trả đũa nào từ Trung Quốc cũng sẽ đối mặt với rủi ro gia tăng và hiệu quả không chắc chắn. Đây là thế tiến thoái lưỡng nan mà Bắc Kinh cần phải tính toán kỹ lưỡng nếu muốn duy trì vị thế và ảnh hưởng kinh tế của mình trong khu vực.
Reuters