Nợ công tăng vọt: Bài toán khó bị bỏ quên trong cuộc đua vào Nhà Trắng

Nợ công tăng vọt: Bài toán khó bị bỏ quên trong cuộc đua vào Nhà Trắng

Ngọc Lan

Ngọc Lan

Junior Editor

07:54 12/09/2024

Trong bức tranh chính trị Hoa Kỳ hiện nay, một vấn đề cấp bách đang âm thầm trôi qua mà không được chú ý - đó chính là gánh nặng nợ công quốc gia. Đáng ngạc nhiên thay, đề tài này hầu như vắng bóng trong cuộc đua vào Nhà Trắng và chỉ được lướt qua một cách hời hợt trong cuộc tranh luận đêm thứ Ba vừa qua. Cả Kamala Harris lẫn Donald Trump dường như đều không mấy bận tâm đến tình trạng vay mượn công không bền vững này. Thậm chí, cả hai đang đề xuất những chính sách có nguy cơ đẩy đất nước vào tình thế ngặt nghèo hơn.

Kế hoạch tài chính của Trump rõ ràng táo bạo và mạo hiểm hơn đối thủ. Tuy nhiên, cả hai ứng cử viên đều đang hứa hẹn những chính sách cắt giảm thuế và tăng chi tiêu - những động thái sẽ làm trầm trọng thêm thâm hụt ngân sách và đẩy quỹ đạo nợ công vốn đã cao ngất lên tầm cao mới. Thực tế phũ phàng là tình trạng này không thể kéo dài thêm nữa. Nếu Washington vẫn ngoan cố không thay đổi, thị trường tài chính sẽ buộc họ phải hành động, và hậu quả sẽ là một cuộc khủng hoảng kinh tế không thể lường trước.

Nhìn vào bức tranh tài chính quốc gia hiện tại, ta thấy một viễn cảnh đáng lo ngại: thâm hụt ngân sách dự kiến sẽ neo ở mức 6% GDP trong suốt thập kỷ tới. Con số này đủ sức đẩy nợ công ròng từ ngưỡng gần 100% GDP hiện nay lên đến hơn 120% vào năm 2034 - một mức tăng chóng mặt và nguy hiểm.

Đáng chú ý là những dự báo này đã dựa trên những giả định khá lạc quan: tỷ lệ thất nghiệp thấp, tăng trưởng kinh tế ổn định trong một thập kỷ, và lãi suất không tăng vọt do tâm lý hoảng loạn của các nhà đầu tư trái phiếu chính phủ. Hơn nữa, các ước tính này còn giả định rằng phần lớn các khoản giảm thuế được ban hành năm 2017 sẽ hết hạn đúng lịch trình vào cuối năm tới - một điều mà cả Harris lẫn Trump đều cam kết sẽ không để xảy ra, song lại không đưa ra giải pháp bù đắp khoản thiếu hụt này. Nói cách khác, ngay cả kịch bản cơ sở theo chính sách hiện hành đã hết sức đáng báo động.

Tuy nhiên, điều đáng ngại hơn cả là cả hai ứng cử viên đều công khai cam kết những chính sách có nguy cơ làm trầm trọng thêm tình hình. Dù các kế hoạch của họ còn khá mơ hồ, khiến việc tính toán chi phí chính xác gặp nhiều khó khăn, nhưng những con số từ Mô hình Ngân sách Penn Wharton đã vẽ nên một bức tranh về tương lai - và nó thực sự gióng lên hồi chuông cảnh báo cho nền kinh tế Hoa Kỳ.

Trong số những đề xuất của Trump, những chính sách dễ nắm bắt nhất đang vẽ nên một bức tranh tài khóa đầy lo ngại. Ông đề xuất kéo dài các điều khoản của Đạo luật Cắt giảm Thuế và Việc làm, hạ thuế suất doanh nghiệp từ 21% xuống 15%, và xóa bỏ thuế đối với phúc lợi An sinh Xã hội. Những biện pháp này dự kiến sẽ làm thâm hụt ngân sách khoảng 6 nghìn tỷ USD trong một thập kỷ, đẩy quỹ đạo nợ công trung hạn tăng vọt thêm 10% - một con số đáng báo động. Bên cạnh đó, Trump còn đề xuất áp dụng mức thuế nhập khẩu toàn diện 10% hoặc cao hơn. Ông tuyên bố rằng nguồn thu này có thể tài trợ cho việc cắt giảm thuế sâu hơn nữa. Tuy nhiên, ngay cả khi không sử dụng cho mục đích đó, doanh thu từ thuế quan vẫn không đủ để kiềm chế thâm hụt ngân sách đang ngày càng trầm trọng. Thực tế là càng siết chặt nhập khẩu bằng thuế quan, nguồn thu từ thuế càng suy giảm - chưa kể đến những tác động tiêu cực lan tỏa mà nó gây ra cho toàn bộ nền kinh tế. Đáng lo ngại hơn, nếu các đối tác thương mại của Hoa Kỳ đáp trả bằng các biện pháp tương tự, một cuộc chiến tranh thương mại toàn diện có thể bùng nổ.

Trong bối cảnh hiện tại, các kế hoạch tài khóa của Harris có vẻ như hợp lý hơn đối thủ, nhưng những đề xuất của bà vẫn không thoát khỏi vòng xoáy thâm hụt ngân sách. Harris đã đưa ra một loạt các chính sách đầy tham vọng: nâng mức tín dụng thuế cho mỗi trẻ em lên 3,000 USD, với 3,600 USD dành cho trẻ dưới 5 tuổi và 6,000 USD cho trẻ sơ sinh; hỗ trợ 25,000 USD cho người mua nhà lần đầu; đồng thời tăng thuế suất doanh nghiệp từ 21% lên 28%. Tổng hợp lại, những đề xuất này dự kiến sẽ làm trầm trọng thêm thâm hụt ngân sách thêm 1 nghìn tỷ USD trong thập kỷ tới. Tuy nhiên, bức tranh có thể còn u ám hơn nếu tính đến tác động tiêu cực của việc tăng thuế doanh nghiệp đối với đầu tư và tăng trưởng kinh tế - khi đó, chi phí tài khóa thực tế có thể tăng gấp đôi dự kiến ban đầu.

Phải thừa nhận rằng, xét riêng lẻ, những cải cách thuế cá nhân mà Harris ủng hộ là những chính sách đáng hoan nghênh. Bài học từ đại dịch đã cho thấy việc hỗ trợ đắc lực cho các gia đình có thu nhập thấp có thể giúp giảm đáng kể tỷ lệ trẻ em sống trong cảnh nghèo đói. Tuy nhiên, ngay cả những chính sách tốt đẹp nhất cũng cần có nguồn tài trợ bền vững. Nhìn từ góc độ tổng thể, những lời hứa làm gia tăng gánh nặng nợ công vốn đã quá sức chịu đựng chỉ có thể được xem là thiếu trách nhiệm và thiển cận.

Mỗi ngày trôi qua mà vấn đề này không được giải quyết, triển vọng tài khóa quốc gia lại càng thêm bấp bênh. Và càng khó khăn, thị trường tài chính càng có xu hướng đặt câu hỏi về khả năng thanh toán của chính phủ. Nợ công giống như một quả bom hẹn giờ - nó không phải là vấn đề cho đến khi đột nhiên, nó trở thành vấn đề nghiêm trọng. Và khi điều đó xảy ra, thường đã quá muộn để khắc phục.

Bloomberg

Broker listing

Cùng chuyên mục

Thuế quan, công nghệ bứt phá và thị trường đặt cược vào sự rút lui, không phải sụp đổ

Thuế quan, công nghệ bứt phá và thị trường đặt cược vào sự rút lui, không phải sụp đổ

Thị trường tài chính tiếp tục bứt phá, bất chấp những cơn gió ngược từ chính trị, với động lực chính đến từ nhóm cổ phiếu công nghệ dẫn đầu. Nvidia là “viên ngọc sáng” trong làn sóng AI, vừa vượt mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD, đẩy giá cổ phiếu bay cao, vượt lên trên những mối lo về căng thẳng thương mại và các phát biểu cứng rắn từ Tổng thống Mỹ. Trong khi đó, các biện pháp thuế quan mới từ Trump, từ đồng đến dược phẩm, thậm chí cả Brazil, vẫn tiếp tục được triển khai, nhưng dường như không để lại tác động rõ ràng đến thị trường.
Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc đang chịu sức ép lớn từ dư thừa công suất và cuộc chiến giá kéo dài, làm xói mòn biên lợi nhuận và kéo dài chu kỳ thanh toán cho nhà cung cấp. Dữ liệu từ 33 nhà sản xuất cho thấy các chỉ số tài chính chủ chốt đều suy giảm từ năm 2019 đến 2024. Trong khi một số công ty như BYD cải thiện được lợi nhuận, phần lớn doanh nghiệp trong ngành đối mặt với nợ tăng, tồn kho cao và áp lực thanh khoản. Chính phủ Trung Quốc đã cam kết kiểm soát cuộc đua giảm giá và thúc đẩy tái cấu trúc ngành một cách có trật tự.
Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Cổ phiếu châu Á tăng vào thứ Năm nhờ động lực từ Nvidia chạm mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD và kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất trong năm nay. Trong khi đó, thị trường phản ứng thờ ơ với các mức thuế mới từ Tổng thống Trump, bao gồm thuế 50% đối với đồng và hàng xuất khẩu từ Brazil. Đồng USD suy yếu, giá dầu giảm nhẹ, còn Bitcoin tiếp tục dao động gần mức đỉnh lịch sử.
Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Trọng tâm của thị trường vẫn đặt vào triển vọng tăng trưởng, khi các ông lớn công nghệ tiếp tục kéo thị trường chứng khoán vượt qua làn khói mờ của bất ổn thương mại. Việc Nvidia bứt phá vượt ngưỡng vốn hóa 4,000 tỷ USD đã tiếp thêm sinh lực cho phe mua, ngay cả khi những tuyên bố cứng rắn mới nhất về thuế quan từ Tổng thống Trump đang đe dọa làm chao đảo tâm lý nhà đầu tư. Tựa như con tàu chủ lực dẫn đầu đoàn hạm, Nvidia tiến thẳng qua sóng gió đầu năm với cánh buồm căng gió—không phải nhờ cường điệu, mà nhờ nhu cầu thực sự, đơn hàng đã được khóa chặt và lực kéo không ngừng từ các khoản đầu tư vào hạ tầng AI.
OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

Thị trường dầu mỏ vật chất đang biến thành một chiến trường khốc liệt, nơi kỷ luật cung cấp bị thay thế bởi cuộc đấu tranh giành thị phần không khoan nhượng. OPEC+ đã bỏ “dao mổ”—công cụ quản lý giá nhẹ nhàng—để cầm “đinh ba”, đâm thẳng vào thị phần bằng sức mạnh cung ứng. Đợt tăng sản lượng gần 550,000 thùng/ngày cho tháng 8 không chỉ đơn thuần là một điều chỉnh—mà là một tuyên bố chiến lược. Nhóm này được dự đoán sẽ đảo ngược toàn bộ mức cắt giảm 2.2 triệu thùng/ngày vào tháng 9, sớm hơn gần một năm so với kế hoạch ban đầu.
Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Mỗi năm, mùa hè đánh dấu thời điểm diễn ra hai hội nghị ngân hàng trung ương quan trọng, nơi các nhà hoạch định chính sách tiền tệ, học giả và đại diện khu vực tư nhân hội tụ để thảo luận các nghiên cứu mới và trao đổi quan điểm về triển vọng kinh tế toàn cầu. Đầu tiên là Diễn đàn ECB, tổ chức vào cuối tháng 6 tại thị trấn ven biển lộng gió Sintra, Bồ Đào Nha; kế đến là hội nghị Jackson Hole vào cuối tháng 8 tại vùng núi Rocky Mountains, Wyoming, Mỹ. Năm nay, dù gió ở Sintra thổi mạnh không ngừng, các cuộc thảo luận vẫn diễn ra một cách điềm tĩnh, tập trung và sâu sắc – một phép ẩn dụ phù hợp cho tâm thế của các ngân hàng trung ương hiện nay.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ