Kinh tế Mỹ chững lại đầu năm, rủi ro suy thoái chưa biến mất

Nhiều nhà kinh tế đã hạ dự báo tăng trưởng GDP của Mỹ do thâm hụt thương mại gia tăng và chi tiêu tiêu dùng suy yếu. Căng thẳng thương mại kéo dài cùng nhu cầu lao động giảm sút khiến triển vọng kinh tế 2025 trở nên ảm đạm. Tuy nhiên, không nên đánh đồng tất cả những yếu tố này.

Sự suy yếu trong quý đầu năm phần lớn chỉ mang tính tạm thời, và kinh tế Mỹ có thể phục hồi đáng kể trong quý hai. Nhưng điều đó không có nghĩa rủi ro đã qua đi. Nửa cuối năm mới là giai đoạn đáng lo ngại khi chính sách thương mại của Nhà Trắng bắt đầu tác động rõ rệt, trong khi Cục Dự trữ Liên bang (Fed) vẫn duy trì lập trường cứng rắn về lạm phát. Những yếu tố này có Các yếu tố bất thường tác động đến quý đầu năm

Kinh tế Mỹ trong mùa đông thường biến động do ảnh hưởng của thời tiết và dịch bệnh. Đầu năm nay, Nam California hứng chịu cháy rừng, trong khi bão tuyết khiến nhiều khu vực ở Texas và Đông Nam nước Mỹ đóng băng vào tháng 1. New Orleans ghi nhận lượng tuyết rơi kỷ lục, còn Atlanta phải đóng cửa trường học nhiều ngày. Đến cuối tháng 2, một đợt rét kỷ lục lại ảnh hưởng đến miền Nam và vùng Đồng bằng.

Ngoài thời tiết khắc nghiệt, Mỹ còn trải qua mùa cúm tồi tệ nhất trong 15 năm, khiến nhiều người hạn chế ra ngoài mua sắm, ăn uống hay du lịch. Đồng thời, chính sách cắt giảm chi tiêu của chính quyền Trump cũng tạo thêm áp lực. Các hãng hàng không như United Airlines báo cáo nhu cầu đi lại từ các cơ quan chính phủ sụt giảm do chính sách mới của Bộ trưởng Hiệu suất Chính phủ Elon Musk và nguy cơ chính phủ đóng cửa.

Tiêu dùng và thương mại suy yếu

Doanh số bán lẻ trong tháng 1 và 2 gây thất vọng và xu hướng này có thể kéo dài sang tháng 3 nếu cú giảm 10% của chỉ số S&P 500 trong thời gian gần đây ảnh hưởng đến chi tiêu của nhóm khách hàng cao cấp – vốn là động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế năm ngoái. Ngoài ra, Mỹ cũng ghi nhận mức thâm hụt thương mại kỷ lục trong tháng 1 khi doanh nghiệp tranh thủ nhập khẩu hàng hóa trước nguy cơ áp thuế.

Tổng thể, GDP quý này có thể chỉ tăng 1.4% giảm so với mức 2.3% của quý cuối năm 2024. Bloomberg Economics đưa ra dự báo bi quan nhất ở mức 0.4%.

Thị trường lao động: Yếu nhưng chưa sụp đổ

Thị trường lao động là yếu tố quan trọng quyết định diễn biến kinh tế sắp tới. Mô hình “tuyển dụng ít, sa thải thấp” duy trì từ giữa năm 2023 gây khó khăn cho một số lao động nhưng chưa đến mức khủng hoảng. Số đơn xin trợ cấp thất nghiệp lần đầu vẫn ở mức thấp, trong khi số người tiếp tục nhận trợ cấp thất nghiệp tính đến ngày 8/3 đã tăng 5.4% so với cùng kỳ năm ngoái – một dấu hiệu suy yếu nhẹ nhưng chưa phải thảm họa.

Điều này cho thấy tiêu dùng – chiếm gần 70% GDP – có khả năng phục hồi trong quý hai. Nhiều người hạn chế chi tiêu đầu năm do thời tiết, dịch bệnh, lo ngại về thị trường chứng khoán hoặc chính sách của chính quyền Trump. Tuy nhiên, đa số vẫn có việc làm và thu nhập, đồng nghĩa với việc tiền vẫn nằm trong tài khoản. Tỷ lệ tiết kiệm cá nhân trong tháng 1 đã đạt mức cao nhất kể từ tháng 6 năm ngoái và có thể tiếp tục tăng trong tháng 2. Khi người Mỹ có thu nhập ổn định, họ thường sẽ chi tiêu.

Tăng trưởng quý hai có thể phục hồi, nhưng rủi ro vẫn còn

Nếu tiêu dùng bật tăng trong quý hai, tăng trưởng GDP sẽ có vẻ khởi sắc. Tuy nhiên, cách tiếp cận hợp lý hơn là so sánh với những biến động ngắn hạn thường thấy sau thiên tai. Chẳng hạn, nền kinh tế chỉ tạo ra 44,000 việc làm vào tháng 10 năm ngoái do ảnh hưởng của cơn bão Helene, nhưng sau đó con số này vọt lên 261,000 trong tháng 11 khi các bang như North Carolina và Florida phục hồi. Thay vì phản ứng quá mức với từng con số, cách đúng đắn là tính trung bình hai tháng.

Tương tự, GDP quý một và quý hai nên được đánh giá theo trung bình thay vì nhìn vào từng quý riêng lẻ. Mô hình GDPNow của Fed Atlanta cho thấy tiêu dùng chỉ đóng góp 0.3 điểm phần trăm vào tăng trưởng quý một, mức thấp nhất kể từ quý hai năm 2020. Trung bình trong hai năm qua, tiêu dùng đóng góp khoảng 2 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP hàng quý. Một sự phục hồi mạnh mẽ trong quý hai, đưa GDP tăng trưởng lên khoảng 3% theo kịch bản “hiệu ứng thiên tai,” là điều hoàn toàn có thể xảy ra.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là nền kinh tế và thị trường lao động đang cải thiện. Không có dấu hiệu nào cho thấy tuyển dụng đang tăng trở lại và các ngành nhạy cảm với lãi suất cũng chưa thể phục hồi trong ngắn hạn khi Fed vẫn chờ thêm dữ liệu trước khi điều chỉnh chính sách tiền tệ. Rủi ro suy thoái vẫn còn, nhưng mức độ suy yếu trong quý một có thể bị phóng đại. Trên thực tế, nền kinh tế đang giảm tốc một cách từ từ nhưng ổn định.