Hệ lụy bất ngờ từ chủ trương "Mua hàng Mỹ"

Hệ lụy bất ngờ từ chủ trương "Mua hàng Mỹ"

Ngọc Lan

Ngọc Lan

Junior Editor

08:01 24/09/2024

"Mua hàng Mỹ" - một khẩu hiệu tưởng chừng đơn giản nhưng ẩn chứa sức mạnh to lớn. Nó không chỉ gợi lên hình ảnh về một nền thương mại Hoa Kỳ thịnh vượng, mà còn thu hút sự quan tâm của cả hai đảng Cộng hòa và Dân chủ trong việc hoạch định chính sách công nghiệp mới.

Tuy nhiên, khi đánh giá các ý tưởng kinh tế, chúng ta không nên bị cuốn theo cảm xúc mà cần tập trung vào dữ liệu thực tế. Một nghiên cứu mới đây từ Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia đã chỉ ra rằng các chính sách "Mua hàng Mỹ" không chỉ tốn kém mà hiệu quả tạo việc làm cũng chỉ ở mức khiêm tốn.

Mặc dù có vẻ là một khái niệm hiện đại, "Mua hàng Mỹ" thực chất đã có lịch sử lâu đời. Đạo luật Mua hàng Mỹ được ban hành từ thời kỳ Đại suy thoái, do chính Tổng thống Herbert Hoover ký kết vào năm 1933. Đạo luật này quy định rằng chính phủ liên bang phải ưu tiên mua sắm hàng hóa sản xuất tại Mỹ, với ít nhất một nửa chi phí sản xuất phải được chi tiêu trong nước, trừ khi có lý do chính đáng để miễn trừ. Gần đây, tinh thần của đạo luật này đã được áp dụng vào Đạo luật Giảm lạm phát và Đạo luật Đầu tư Cơ sở hạ tầng và Việc làm, nhằm thúc đẩy nền kinh tế nội địa.

Đạo luật "Mua hàng Mỹ" đã không gặp nhiều tranh cãi, điều này là dễ hiểu bởi khi người dân Mỹ là những người đóng thuế, thì đồng tiền nên được lưu chuyển trong nước. Giới doanh nghiệp Mỹ dĩ nhiên là hoan nghênh chính sách này. Thêm vào đó, những người ủng hộ còn viện dẫn lý do an ninh quốc gia để biện minh cho những quy định hạn chế này.

Tuy nhiên, chính sách này lại mang theo những cái giá không nhỏ, cả về mặt tài chính lẫn các khía cạnh khác. Đầu tiên, Hoa Kỳ đang tự tước đi cơ hội tiếp cận chuyên môn quý giá từ nước ngoài. Lấy ví dụ, Tây Ban Nha nổi tiếng với khả năng sản xuất phương tiện giao thông công cộng cực kỳ hiệu quả về mặt chi phí. Liệu việc tận dụng kinh nghiệm này trong các dự án cơ sở hạ tầng của Mỹ có thực sự là điều đáng lo ngại? Thời gian cũng là một chi phí đáng kể: các điều khoản "Mua hàng Mỹ" đang là rào cản cho một dự án đường sắt cao tốc ở California, vốn đã trong quá trình phát triển suốt gần hai thập kỷ.

Về những lo ngại an ninh quốc gia, cần lưu ý rằng các hợp đồng cơ sở hạ tầng thường bao gồm những công trình vật chất được xây dựng trên đất Mỹ và chịu sự kiểm soát trực tiếp hoặc gián tiếp của chính quyền Mỹ. Hơn nữa, những đơn vị nước ngoài có khả năng trúng thầu cao nhất thường đến từ các quốc gia đồng minh. Chính phủ liên bang hoàn toàn có thể đơn thuần từ chối các hồ sơ dự thầu từ những quốc gia như Trung Quốc hay Nga cho các dự án nội địa.

Cuối cùng, yếu tố tài chính cũng đáng được cân nhắc kỹ lưỡng. Các tập đoàn xây dựng cơ sở hạ tầng đến từ châu Âu và Hàn Quốc thường có mức giá cạnh tranh hơn nhiều so với các đối tác Mỹ. Tuy nhiên, Đạo luật Mua hàng Mỹ thường ngăn cản họ tham gia đấu thầu các hợp đồng tại Mỹ. Hệ quả là khi chính phủ liên bang buộc phải chi tiêu nhiều hơn cho các nhà cung cấp trong nước, họ sẽ có ít nguồn lực hơn để đầu tư vào các lĩnh vực quan trọng khác.

Chính xác thì chính phủ có thể tiết kiệm được bao nhiêu trong khoản ngân sách mua sắm hàng năm lên tới 400 tỷ USD? Nghiên cứu đã đưa ra câu trả lời thông qua việc so sánh mức độ mua hàng từ doanh nghiệp nước ngoài của khu vực tư nhân.

Kết quả cho thấy một thực tế đáng chú ý: tỷ lệ mua hàng từ doanh nghiệp nước ngoài của chính phủ chưa đạt đến 10% so với các giao dịch tương đương trong khu vực tư nhân. Nhìn tổng thể, các nhà nghiên cứu ước tính rằng các điều khoản "Mua hàng Mỹ" đòi hỏi một khoản đầu tư khá lớn, lên đến 125,000 USD cho mỗi việc làm được tạo ra. Tùy thuộc vào quan điểm chính trị, có thể bạn sẽ cho rằng số tiền này nên được sử dụng hiệu quả hơn, chẳng hạn như để giảm thuế hoặc tăng cường các khoản chi tiêu linh hoạt khác của chính phủ.

Áp dụng cùng một mô hình phân tích, nghiên cứu chỉ ra rằng đạo luật này đã tạo ra khoảng 100,000 việc làm. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế đang ở trạng thái việc làm đầy đủ, con số này có thể được xem là không đáng kể. Dù xét ở góc độ nào, số lượng việc làm được tạo ra cũng không tạo nên sự khác biệt đột phá. Đáng lưu ý, con số này được tính toán dựa trên ước tính về các hệ số nhân tài khóa khu vực của Hoa Kỳ, trong khi các hệ số nhân ở cấp quốc gia thường có xu hướng thấp hơn.

Theo quy định hiện hành, được ủng hộ bởi cả chính quyền của Donald Trump và Joe Biden, yêu cầu về tỷ lệ nội địa hóa dự kiến sẽ tăng lên 75% vào năm 2029. Động thái này có thể làm gia tăng đáng kể chi phí của chính sách "Mua hàng Mỹ", đặc biệt trong bối cảnh ngày càng có nhiều quốc gia gia nhập thị trường với vai trò là nhà sản xuất hiệu quả về mặt chi phí. Hơn nữa, khi tỷ lệ này càng cao, Hoa Kỳ càng có nguy cơ bảo hộ cho những ngành tập trung đầu tư vào tài sản cố định thay vì lao động nội địa. Hệ quả là, mục tiêu tạo việc làm hoặc bảo vệ công ăn việc làm có thể sẽ dần trở nên kém hiệu quả. Trong tương lai, việc áp dụng chương trình này có thể tiêu tốn từ 154,000 đến 237,000 USD cho mỗi vị trí việc làm được tạo ra.

Thực tế cho thấy, luận điểm kinh tế cổ điển ủng hộ tự do thương mại vẫn giữ nguyên giá trị, miễn là Hoa Kỳ sẵn sàng đưa ra những ngoại lệ hợp lý về an ninh quốc gia. Những tuyên bố về sự suy tàn của chủ nghĩa tân tự do là quá vội vàng, cũng như việc loại bỏ hoàn toàn những nguyên lý kinh tế truyền thống là không cần thiết. Một cái nhìn khách quan vào các số liệu thống kê cho thấy những quy luật cơ bản vẫn đúng đắn, chủ nghĩa bảo hộ đang bị đánh giá quá cao, và một liều lượng bổ sung của thương mại tự do sẽ mang lại lợi ích cho toàn xã hội.

Bloomberg

Broker listing

Cùng chuyên mục

Thuế quan, công nghệ bứt phá và thị trường đặt cược vào sự rút lui, không phải sụp đổ

Thuế quan, công nghệ bứt phá và thị trường đặt cược vào sự rút lui, không phải sụp đổ

Thị trường tài chính tiếp tục bứt phá, bất chấp những cơn gió ngược từ chính trị, với động lực chính đến từ nhóm cổ phiếu công nghệ dẫn đầu. Nvidia là “viên ngọc sáng” trong làn sóng AI, vừa vượt mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD, đẩy giá cổ phiếu bay cao, vượt lên trên những mối lo về căng thẳng thương mại và các phát biểu cứng rắn từ Tổng thống Mỹ. Trong khi đó, các biện pháp thuế quan mới từ Trump, từ đồng đến dược phẩm, thậm chí cả Brazil, vẫn tiếp tục được triển khai, nhưng dường như không để lại tác động rõ ràng đến thị trường.
Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc đang chịu sức ép lớn từ dư thừa công suất và cuộc chiến giá kéo dài, làm xói mòn biên lợi nhuận và kéo dài chu kỳ thanh toán cho nhà cung cấp. Dữ liệu từ 33 nhà sản xuất cho thấy các chỉ số tài chính chủ chốt đều suy giảm từ năm 2019 đến 2024. Trong khi một số công ty như BYD cải thiện được lợi nhuận, phần lớn doanh nghiệp trong ngành đối mặt với nợ tăng, tồn kho cao và áp lực thanh khoản. Chính phủ Trung Quốc đã cam kết kiểm soát cuộc đua giảm giá và thúc đẩy tái cấu trúc ngành một cách có trật tự.
Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Cổ phiếu châu Á tăng vào thứ Năm nhờ động lực từ Nvidia chạm mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD và kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất trong năm nay. Trong khi đó, thị trường phản ứng thờ ơ với các mức thuế mới từ Tổng thống Trump, bao gồm thuế 50% đối với đồng và hàng xuất khẩu từ Brazil. Đồng USD suy yếu, giá dầu giảm nhẹ, còn Bitcoin tiếp tục dao động gần mức đỉnh lịch sử.
Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Trọng tâm của thị trường vẫn đặt vào triển vọng tăng trưởng, khi các ông lớn công nghệ tiếp tục kéo thị trường chứng khoán vượt qua làn khói mờ của bất ổn thương mại. Việc Nvidia bứt phá vượt ngưỡng vốn hóa 4,000 tỷ USD đã tiếp thêm sinh lực cho phe mua, ngay cả khi những tuyên bố cứng rắn mới nhất về thuế quan từ Tổng thống Trump đang đe dọa làm chao đảo tâm lý nhà đầu tư. Tựa như con tàu chủ lực dẫn đầu đoàn hạm, Nvidia tiến thẳng qua sóng gió đầu năm với cánh buồm căng gió—không phải nhờ cường điệu, mà nhờ nhu cầu thực sự, đơn hàng đã được khóa chặt và lực kéo không ngừng từ các khoản đầu tư vào hạ tầng AI.
OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

Thị trường dầu mỏ vật chất đang biến thành một chiến trường khốc liệt, nơi kỷ luật cung cấp bị thay thế bởi cuộc đấu tranh giành thị phần không khoan nhượng. OPEC+ đã bỏ “dao mổ”—công cụ quản lý giá nhẹ nhàng—để cầm “đinh ba”, đâm thẳng vào thị phần bằng sức mạnh cung ứng. Đợt tăng sản lượng gần 550,000 thùng/ngày cho tháng 8 không chỉ đơn thuần là một điều chỉnh—mà là một tuyên bố chiến lược. Nhóm này được dự đoán sẽ đảo ngược toàn bộ mức cắt giảm 2.2 triệu thùng/ngày vào tháng 9, sớm hơn gần một năm so với kế hoạch ban đầu.
Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Mỗi năm, mùa hè đánh dấu thời điểm diễn ra hai hội nghị ngân hàng trung ương quan trọng, nơi các nhà hoạch định chính sách tiền tệ, học giả và đại diện khu vực tư nhân hội tụ để thảo luận các nghiên cứu mới và trao đổi quan điểm về triển vọng kinh tế toàn cầu. Đầu tiên là Diễn đàn ECB, tổ chức vào cuối tháng 6 tại thị trấn ven biển lộng gió Sintra, Bồ Đào Nha; kế đến là hội nghị Jackson Hole vào cuối tháng 8 tại vùng núi Rocky Mountains, Wyoming, Mỹ. Năm nay, dù gió ở Sintra thổi mạnh không ngừng, các cuộc thảo luận vẫn diễn ra một cách điềm tĩnh, tập trung và sâu sắc – một phép ẩn dụ phù hợp cho tâm thế của các ngân hàng trung ương hiện nay.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ