Phản ứng trước động thái từ Washington, Bắc Kinh đã áp thuế trả đũa đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ và đặt một số công ty lớn, bao gồm Google, vào diện xem xét trừng phạt. Tuy nhiên, phản ứng của Trung Quốc được đánh giá là có sự tính toán kỹ lưỡng nhằm duy trì cơ hội đàm phán, tránh đẩy căng thẳng vào thế đối đầu toàn diện.

Khi được hỏi về mức thuế quan trả đũa từ Trung Quốc, Tổng thống Trump tỏ thái độ bình thản: "Không sao cả."

Kỳ vọng vào đối thoại Trump - Tập

Một cuộc điện đàm giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ - Trung được xem là chìa khóa để tránh leo thang căng thẳng, tương tự như cách Washington vừa đạt thỏa thuận với Mexico và Canada. Tuy nhiên, theo phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt, cuộc điện đàm giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập vẫn chưa được lên lịch.

"Chủ tịch Tập đã bày tỏ mong muốn nói chuyện với Tổng thống Trump để thảo luận về tình hình, có thể nhằm khởi động một cuộc đàm phán. Chúng ta hãy chờ xem diễn biến tiếp theo như thế nào," bà Leavitt phát biểu trên Fox Business Network.

Trong khi đó, người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington, ông Lưu Bằng Vũ, nhấn mạnh rằng Bắc Kinh hy vọng Mỹ hợp tác để duy trì mối quan hệ song phương ổn định, lành mạnh và bền vững.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng lên tiếng cảnh báo rằng sự gia tăng các chính sách bảo hộ thương mại có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến đầu tư và làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu. Tổ chức này kêu gọi các bên tìm kiếm các giải pháp mang tính xây dựng để giảm căng thẳng và thúc đẩy thương mại.

Theo ước tính của Capital Economics, một tổ chức nghiên cứu kinh tế có trụ sở tại Anh, các biện pháp thuế quan mới từ Trung Quốc sẽ ảnh hưởng đến khoảng 20 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, trong khi con số này từ phía Mỹ áp lên Trung Quốc lên tới 450 tỷ USD.

Julian Evans-Pritchard, Trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế Trung Quốc tại Capital Economics, nhận định rằng "các biện pháp đáp trả của Trung Quốc có quy mô khá khiêm tốn so với động thái của Mỹ và chủ yếu được thiết kế để gửi tín hiệu chứ không nhằm leo thang đối đầu ngay lập tức."

EU có thể là mục tiêu tiếp theo của Mỹ?

Sau khi quyết định tạm hoãn áp thuế 25% đối với Mexico và Canada trong vòng 30 ngày để đàm phán các điều kiện mới về an ninh biên giới và kiểm soát tội phạm, Tổng thống Trump để ngỏ khả năng nhắm vào Liên minh châu Âu (EU) như mục tiêu tiếp theo cho các biện pháp thuế quan của Mỹ.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tuyên bố rằng Brussels sẵn sàng đàm phán nhưng vẫn nhấn mạnh quan điểm bảo vệ lợi ích kinh tế của khối. "Chúng tôi sẽ linh hoạt trong cách tiếp cận. Nhưng đồng thời, chúng tôi sẽ luôn bảo vệ lợi ích của mình bằng mọi biện pháp cần thiết," bà phát biểu.

Phát ngôn viên của Ủy ban châu Âu cho biết EU và Mỹ đã có các cuộc tiếp xúc, nhưng lãnh đạo hai bên vẫn chưa có cuộc trao đổi trực tiếp nào về vấn đề thuế quan.

Trung Quốc áp thuế và kiểm soát xuất khẩu

Các biện pháp thuế quan mới của Trung Quốc, có hiệu lực từ ngày 12/2, bao gồm mức thuế 15% đối với than đá và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) nhập khẩu từ Mỹ, cũng như thuế 10% đối với dầu thô, thiết bị nông nghiệp và một số loại xe tải và sedan động cơ lớn sản xuất tại Mỹ.

Ngoài các biện pháp thuế quan, Trung Quốc còn thông báo sẽ tiến hành điều tra chống độc quyền đối với Google (Alphabet Inc.) và đưa PVH Corp (công ty sở hữu thương hiệu Calvin Klein) cùng công ty công nghệ sinh học Mỹ Illumina vào danh sách xem xét trừng phạt.

PVH Corp. bày tỏ "sự ngạc nhiên và thất vọng sâu sắc" trước động thái của Bắc Kinh, đồng thời khẳng định họ luôn tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật. Trong khi đó, Illumina tuyên bố công ty luôn tuân thủ các quy định của các quốc gia nơi họ hoạt động. Google từ chối bình luận về cuộc điều tra của Trung Quốc.

Không chỉ áp thuế, Trung Quốc cũng tuyên bố sẽ siết chặt kiểm soát xuất khẩu một số kim loại quan trọng như vonfram, nguyên liệu thiết yếu trong sản xuất linh kiện điện tử, thiết bị quân sự và tấm pin mặt trời.

Nguy cơ kéo dài cuộc chiến thương mại

Một trong những đối tượng có thể bị ảnh hưởng bởi đợt thuế quan mới là mẫu xe điện Cybertruck của Tesla, khi Trung Quốc áp mức thuế 10% đối với xe tải điện nhập khẩu từ Mỹ. Hiện tại, Tesla chưa đưa ra bình luận về vấn đề này.

Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung giai đoạn 2018-2020 từng khiến chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn và tác động tiêu cực đến nền kinh tế thế giới. Các chuyên gia cảnh báo nếu căng thẳng lần này tiếp tục leo thang, tình hình có thể còn nghiêm trọng hơn.

Theo báo cáo từ Oxford Economics, khả năng hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tiếp tục áp thêm thuế quan là rất cao, và tổ chức này đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc.

Tổng thống Trump cũng đưa ra cảnh báo rằng ông có thể tiếp tục gia tăng thuế quan nếu Bắc Kinh không có các biện pháp mạnh tay hơn để kiểm soát nguồn cung fentanyl - một loại opioid cực mạnh được cho là nguyên nhân gây ra hàng nghìn ca tử vong mỗi năm tại Mỹ. Phía Trung Quốc bác bỏ cáo buộc này và tuyên bố sẽ khiếu nại Mỹ lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), đồng thời thực hiện các biện pháp đáp trả khác, nhưng vẫn để ngỏ khả năng đàm phán.

Gary Ng, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Natixis (Hong Kong), nhận định: "Ngay cả khi Mỹ và Trung Quốc đạt được một số thỏa thuận, việc sử dụng thuế quan như một công cụ thương mại có thể trở thành nguồn gốc gây bất ổn lớn cho thị trường toàn cầu trong năm nay."