Cuộc đấu trí Mỹ - Trung: Thành tựu và thách thức sau nhiệm kỳ Biden

Cuộc đấu trí Mỹ - Trung: Thành tựu và thách thức sau nhiệm kỳ Biden

Ngọc Lan

Ngọc Lan

Junior Editor

08:55 03/09/2024

Tuần trước, Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Jake Sullivan đã có chuyến công du tới Bắc Kinh. Nhà Trắng mô tả các cuộc đàm phán với quan chức Trung Quốc là "thẳng thắn, thiết thực và mang tính xây dựng" - nói cách khác, đầy tranh cãi. Đây là lần đầu tiên Sullivan đến Trung Quốc với cương vị hiện tại. Tuy nhiên, chuyến đi này có thể đánh dấu một trong những nỗ lực ngoại giao cuối cùng giữa chính quyền của Tổng thống Joe Biden và chính phủ của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Chuyến thăm này cũng tạo cơ hội để đánh giá thành tích của Biden trong quan hệ với Trung Quốc - một hồ sơ bao gồm những thành tựu lịch sử, những điểm yếu rõ ràng và những câu hỏi còn bỏ ngỏ.

Đội ngũ của Biden thường gọi chiến lược đối với Trung Quốc là "đầu tư, liên kết, cạnh tranh": đầu tư vào các thế mạnh cốt lõi của Mỹ, liên kết với các quốc gia đồng minh, và từ đó cạnh tranh hiệu quả trong những lĩnh vực mà lợi ích Mỹ - Trung xung đột. Thêm vào đó một động từ thứ tư là "đối thoại" - và chúng ta có một khung để đánh giá cách tiếp cận của chính quyền này.

Các khoản đầu tư nội địa của Mỹ nổi bật nhất là trong lĩnh vực công nghệ tiên tiến và mới nổi. Chính quyền Biden đã thúc đẩy Quốc hội thông qua các đạo luật nhằm tạo ra những khoản đầu tư mang tính thế hệ vào công nghệ bán dẫn và năng lượng sạch - hai lĩnh vực then chốt trong cuộc đua giành quyền lực kinh tế và địa chính trị.

Mặt khác của "đầu tư" là "hạn chế": Biden đã giới hạn quyền tiếp cận của Trung Quốc đối với các loại bán dẫn cao cấp, hạn chế đầu tư của Mỹ vào cộng đồng công nghệ Trung Quốc, và áp thuế cao hơn lên hàng xuất khẩu Trung Quốc trong các lĩnh vực chủ chốt. Người ta có thể chỉ trích hợp lý về một số khía cạnh cụ thể của chương trình này. Tuy nhiên, chính quyền đã đạt được tiến bộ ở cả hai mặt của chiến lược nhằm duy trì ưu thế công nghệ.

Thành tích về mặt "liên kết" quả thực xuất sắc. Biden đã củng cố gần như mọi liên minh của Mỹ trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Ông đã xây dựng và tăng cường một loạt các liên minh đan xen: Hiệp ước AUKUS với Anh và Úc, Bộ Tứ (gồm Mỹ, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản), liên minh bán dẫn với các đồng minh ở châu Âu và châu Á, cũng như các thỏa thuận ba bên đan xen với Nhật Bản, Hàn Quốc và Philippines. Nhóm G7 đang nổi lên như một diễn đàn để các nền dân chủ tiên tiến phối hợp đối phó với ảnh hưởng của Trung Quốc, đặc biệt là trong các vấn đề kinh tế.

Di sản nổi bật nhất của Biden là một mạng lưới rộng lớn và mạnh mẽ hơn gồm các quốc gia cùng đẩy lùi Bắc Kinh. Điều này có nghĩa là chính quyền của ông cũng đã góp phần đặt Mỹ vào vị thế thuận lợi cho phần "cạnh tranh" của chiến lược, mục tiêu nhằm tăng cường sử dụng sức mạnh và phối hợp với các quốc gia thân thiện trong những năm sắp tới.

Trong khi đó, chính quyền Biden vẫn duy trì các kênh liên lạc với Bắc Kinh. Những cuộc đối thoại này đôi khi trở nên căng thẳng. Hãy nhớ lại màn "đấu khẩu" nảy lửa giữa Sullivan, Ngoại trưởng Antony Blinken và các đối tác Trung Quốc tại Alaska năm 2021. Trong một số trường hợp khác, các cuộc gặp cấp cao có nguy cơ tạo ra ấn tượng rằng mối quan hệ vốn mang tính cạnh tranh và ngày càng đối đầu này ổn định hơn thực tế. Tuy nhiên, đối thoại vẫn có ích trong việc tránh tình trạng gián đoạn liên lạc nguy hiểm và giữ chân các đồng minh đang lo ngại.

Những vấn đề nổi cộm dưới thời Biden là những điều chưa xảy ra. Việc Trung Quốc không ngừng tăng cường quân sự đe dọa khiến Mỹ và đồng minh rơi vào thế yếu trong các cuộc khủng hoảng tương lai liên quan đến Đài Loan, Biển Đông, hoặc các điểm nóng khác. Tuy nhiên, chính quyền Biden đã hầu như bỏ lỡ cơ hội khởi động một chương trình tái vũ trang quy mô lớn, mặc dù đã có những cú hích từ cuộc xâm lược Ukraine gây sốc của Nga và hành động ép buộc quyết liệt của Tập Cận Bình đối với Đài Loan vào năm 2022.

Sự thiếu vắng một chiến lược thương mại bài bản của Hoa Kỳ đối với châu Á đang gây ra những hệ lụy đáng kể. Sáng kiến thay thế của chính quyền Biden, Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, chỉ là một phiên bản kém hiệu quả so với Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) - một liên minh kinh tế mà cựu Tổng thống Donald Trump đã từ bỏ, và Tổng thống Biden chưa thể hiện đủ quyết tâm chính trị để tái gia nhập. Chính quyền hiện tại thường xuyên đề cập đến Trung Quốc như một thách thức mang tính lịch sử, đòi hỏi toàn bộ nỗ lực chiến lược của Hoa Kỳ - nhưng trên thực tế, họ chưa có những hành động tương xứng với tuyên bố.

Bên cạnh đó, vẫn còn những vấn đề chưa được giải quyết. Tổng thống Biden nhậm chức với kỳ vọng sẽ giảm bớt căng thẳng với Iran và Nga để tập trung đối phó với Trung Quốc. Tuy nhiên, ông vẫn chưa đưa ra hướng dẫn cụ thể về cách thức Hoa Kỳ nên chuẩn bị cho cuộc cạnh tranh, thậm chí là xung đột tiềm tàng với Bắc Kinh, trong bối cảnh các đối thủ độc tài khác đang gây bất ổn tại nhiều khu vực trọng yếu trên thế giới.

Chính quyền Biden cũng chưa đưa ra chiến lược rõ ràng cho một thế giới nơi Trung Quốc đang hợp tác chặt chẽ hơn với các chế độ độc tài khác. Mặc dù Biden đã thành công trong việc ngăn chặn Trung Quốc trực tiếp cung cấp vũ khí cho quân đội Nga trong cuộc chiến tại Ukraine, nhưng Bắc Kinh đã khéo léo lách qua lằn ranh đỏ này bằng cách cung cấp cho Nga mọi thứ cần thiết để tự sản xuất vũ khí.

Cuối cùng, vấn đề nổi cộm về năng lực sản xuất dư thừa của Trung Quốc - mối đe dọa rằng Bắc Kinh sẽ thoát khỏi tình trạng trì trệ kinh tế bằng cách tràn ngập thị trường toàn cầu với hàng hóa được trợ giá mạnh - sẽ đòi hỏi một phản ứng đồng thuận từ thế giới tự do. Tuy nhiên, như các quan chức Mỹ thừa nhận trong các cuộc trao đổi kín, nhiệm vụ này có lẽ sẽ phải chờ đến chính quyền kế tiếp.

Không một tổng thống nào có thể giải quyết triệt để "bài toán Trung Quốc" - thách thức đấu trí với một cường quốc đầy tham vọng và quyết tâm thay đổi trật tự thế giới - trong khoảng thời gian tương đối ngắn ngủi của một nhiệm kỳ. Đây sẽ là thách thức đeo bám nhiều nhà lãnh đạo Mỹ trong nhiều thập kỷ tới. Nhìn chung, chiến lược của Biden đã định hướng đúng đắn cho Hoa Kỳ. Tuy nhiên, trong lĩnh vực thương mại và quân sự, nó cũng cho thấy con đường phía trước của Mỹ còn rất dài.

Bloomberg

Broker listing

Cùng chuyên mục

Thuế quan, công nghệ bứt phá và thị trường đặt cược vào sự rút lui, không phải sụp đổ

Thuế quan, công nghệ bứt phá và thị trường đặt cược vào sự rút lui, không phải sụp đổ

Thị trường tài chính tiếp tục bứt phá, bất chấp những cơn gió ngược từ chính trị, với động lực chính đến từ nhóm cổ phiếu công nghệ dẫn đầu. Nvidia là “viên ngọc sáng” trong làn sóng AI, vừa vượt mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD, đẩy giá cổ phiếu bay cao, vượt lên trên những mối lo về căng thẳng thương mại và các phát biểu cứng rắn từ Tổng thống Mỹ. Trong khi đó, các biện pháp thuế quan mới từ Trump, từ đồng đến dược phẩm, thậm chí cả Brazil, vẫn tiếp tục được triển khai, nhưng dường như không để lại tác động rõ ràng đến thị trường.
Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc đang chịu sức ép lớn từ dư thừa công suất và cuộc chiến giá kéo dài, làm xói mòn biên lợi nhuận và kéo dài chu kỳ thanh toán cho nhà cung cấp. Dữ liệu từ 33 nhà sản xuất cho thấy các chỉ số tài chính chủ chốt đều suy giảm từ năm 2019 đến 2024. Trong khi một số công ty như BYD cải thiện được lợi nhuận, phần lớn doanh nghiệp trong ngành đối mặt với nợ tăng, tồn kho cao và áp lực thanh khoản. Chính phủ Trung Quốc đã cam kết kiểm soát cuộc đua giảm giá và thúc đẩy tái cấu trúc ngành một cách có trật tự.
Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Cổ phiếu châu Á tăng vào thứ Năm nhờ động lực từ Nvidia chạm mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD và kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất trong năm nay. Trong khi đó, thị trường phản ứng thờ ơ với các mức thuế mới từ Tổng thống Trump, bao gồm thuế 50% đối với đồng và hàng xuất khẩu từ Brazil. Đồng USD suy yếu, giá dầu giảm nhẹ, còn Bitcoin tiếp tục dao động gần mức đỉnh lịch sử.
Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Trọng tâm của thị trường vẫn đặt vào triển vọng tăng trưởng, khi các ông lớn công nghệ tiếp tục kéo thị trường chứng khoán vượt qua làn khói mờ của bất ổn thương mại. Việc Nvidia bứt phá vượt ngưỡng vốn hóa 4,000 tỷ USD đã tiếp thêm sinh lực cho phe mua, ngay cả khi những tuyên bố cứng rắn mới nhất về thuế quan từ Tổng thống Trump đang đe dọa làm chao đảo tâm lý nhà đầu tư. Tựa như con tàu chủ lực dẫn đầu đoàn hạm, Nvidia tiến thẳng qua sóng gió đầu năm với cánh buồm căng gió—không phải nhờ cường điệu, mà nhờ nhu cầu thực sự, đơn hàng đã được khóa chặt và lực kéo không ngừng từ các khoản đầu tư vào hạ tầng AI.
OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

Thị trường dầu mỏ vật chất đang biến thành một chiến trường khốc liệt, nơi kỷ luật cung cấp bị thay thế bởi cuộc đấu tranh giành thị phần không khoan nhượng. OPEC+ đã bỏ “dao mổ”—công cụ quản lý giá nhẹ nhàng—để cầm “đinh ba”, đâm thẳng vào thị phần bằng sức mạnh cung ứng. Đợt tăng sản lượng gần 550,000 thùng/ngày cho tháng 8 không chỉ đơn thuần là một điều chỉnh—mà là một tuyên bố chiến lược. Nhóm này được dự đoán sẽ đảo ngược toàn bộ mức cắt giảm 2.2 triệu thùng/ngày vào tháng 9, sớm hơn gần một năm so với kế hoạch ban đầu.
Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Mỗi năm, mùa hè đánh dấu thời điểm diễn ra hai hội nghị ngân hàng trung ương quan trọng, nơi các nhà hoạch định chính sách tiền tệ, học giả và đại diện khu vực tư nhân hội tụ để thảo luận các nghiên cứu mới và trao đổi quan điểm về triển vọng kinh tế toàn cầu. Đầu tiên là Diễn đàn ECB, tổ chức vào cuối tháng 6 tại thị trấn ven biển lộng gió Sintra, Bồ Đào Nha; kế đến là hội nghị Jackson Hole vào cuối tháng 8 tại vùng núi Rocky Mountains, Wyoming, Mỹ. Năm nay, dù gió ở Sintra thổi mạnh không ngừng, các cuộc thảo luận vẫn diễn ra một cách điềm tĩnh, tập trung và sâu sắc – một phép ẩn dụ phù hợp cho tâm thế của các ngân hàng trung ương hiện nay.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ