Theo dõi Tổng thống Donald Trump tiết lộ tại Phòng Bầu dục điều mà ông mô tả là “một thỏa thuận thương mại tuyệt vời” với Vương quốc Anh khiến tôi nhớ đến bộ phim sitcom thập niên 1990 Seinfeld, chương trình mà đúng nghĩa là chẳng nói về điều gì.

Nói rõ hơn, đây không phải là một thỏa thuận mà là một khung pháp lý cho một hiệp định. Nói cách khác, các nhà đàm phán Mỹ và Anh vẫn còn rất nhiều việc phải làm trong những tuần tới (có lẽ là hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm) để chốt các chi tiết. Hiện tại, ý tưởng là để Vương quốc Anh thông quan nhanh hàng hóa Mỹ và giảm rào cản đối với hàng tỷ USD xuất khẩu nông sản, hóa chất, năng lượng và công nghiệp, bao gồm cả thịt bò và ethanol.

Quan trọng hơn, những gì được công bố đã không đạt được bất kỳ mục tiêu nào trong ba mục tiêu mà Trump ban đầu đưa ra trước “Ngày Giải phóng” 2 tháng 4 để áp thuế đối với các đối tác thương mại của Mỹ. Nhắc lại, mục tiêu đầu tiên là sử dụng thuế quan (mà người Mỹ phải trả) để tăng doanh thu thuế, giúp giảm thâm hụt ngân sách liên bang và chi trả cho việc gia hạn Đạo luật Cắt giảm Thuế và Việc làm năm 2017 sẽ hết hạn trong năm nay. Mục tiêu thứ hai là đưa hoạt động sản xuất đã chuyển ra nước ngoài trở lại Mỹ, thắp sáng một “Thời đại Hoàng kim” mới của nước Mỹ. Mục tiêu thứ ba là đạt được các mục tiêu chính sách đối ngoại.

Không có mục tiêu nào trong ba mục tiêu đó được đề cập trong thông báo hôm thứ Năm. Vậy, mục đích là gì? Cuộc chiến thương mại của Trump đã đảo lộn nền kinh tế. Sự bất ổn mà ông gây ra đã làm tê liệt các doanh nghiệp và khiến các chỉ số niềm tin tiêu dùng sụp đổ. Các công ty đang công khai cảnh báo rằng việc không còn hàng để bán chỉ là chuyện sớm chiều. Hôm thứ Năm, một cuộc khảo sát hàng tháng của Cục Dự trữ Liên bang New York cho thấy triển vọng lạm phát đang tăng vọt trong các hộ gia đình cùng lúc họ nhận thấy tăng trưởng thu nhập trong tương lai giảm đáng kể. Đó là công thức dẫn đến tình trạng lạm phát kèm suy thoái.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã cắt giảm ước tính về mức độ tăng trưởng GDP của Mỹ trong năm nay tới 0.9 điểm phần trăm, mức giảm mạnh nhất trong số các nền kinh tế lớn và là minh chứng cho thấy chiến lược thương mại của Trump đang gây thiệt hại nặng nề cho đất nước như thế nào. Không có gì ngạc nhiên khi Chỉ số MSCI USA về cổ phiếu đã giảm 4.34% trong năm nay tính đến thứ Tư, trong khi Chỉ số MSCI All-Country World Index (loại trừ cổ phiếu Mỹ) đã tăng 9.65%. “Tôi xem thuế quan là một chính sách cực kỳ thụt lùi,” tỷ phú Ken Griffin, Giám đốc điều hành Citadel và nhà tài trợ cho Đảng Cộng hòa, phát biểu tại Hội nghị Toàn cầu Milken Institute tuần này. “Tôi thực sự nghĩ rằng chúng trái ngược với lời hứa mà tổng thống đã đưa ra với người dân Mỹ.”

Chắc chắn, chứng khoán Mỹ đã tăng tới 1.6% vào thứ Năm, nhưng điều đó nhiều khả năng phản ánh việc thị trường nhận ra các quốc gia sẽ phải nhượng bộ rất ít để làm dịu các mối đe dọa thuế quan của Trump. Thật vậy, như Bloomberg News đã lưu ý, những diễn biến hôm thứ Năm là dấu hiệu cho thấy Trump đang tìm cách thoái lui khỏi kế hoạch tăng thuế quan của Mỹ. “Hành động hôm nay cũng đặt ra nền tảng để các đối tác thương mại khác thúc đẩy thương mại đối ứng với Hoa Kỳ,” Nhà Trắng cho biết trong tuyên bố của mình.

Vấn đề đối với Trump là các đối tác thương mại của Mỹ đã thấy ông sẽ nhanh chóng rút lại các lời đe dọa thương mại của mình như thế nào khi ngày càng nhiều người Mỹ không hài lòng về cách ông xử lý nền kinh tế, đặc biệt là khi ông công khai nói về việc các hộ gia đình phải hy sinh. “Ai đó nói, ‘ồ, liệu có còn hàng để mua không?’ Chà, có lẽ bọn trẻ sẽ có hai con búp bê thay vì 30 con, và có lẽ hai con búp bê đó sẽ đắt hơn một vài đô la so với bình thường,” Trump nói trong cuộc họp nội các ngày 30 tháng 4. Nói với người Mỹ rằng họ phải thắt lưng buộc bụng chưa bao giờ là một thông điệp thắng lợi đối với các chính trị gia.

Nếu Trump bám sát ba mục tiêu ban đầu đề ra, tất cả những điều này sẽ có thể được thông cảm và có lẽ những tổn thương kinh tế sẽ dễ chịu hơn một chút. Tuy nhiên, gần đây Trump lại tập trung vào niềm tin ngoan cố của mình rằng thâm hụt thương mại của Mỹ đang khiến đất nước mất tiền. Nhưng như các nhà kinh tế học như người đoạt giải Nobel Paul Krugman đã chỉ ra, thâm hụt thương mại không có nghĩa là thương mại không công bằng, cũng không có nghĩa là quốc gia thâm hụt đang mất tiền. Thay vào đó, nó là mặt trái của dòng vốn lớn chảy vào Mỹ, những dòng vốn giúp tài trợ cho nợ và thâm hụt ngân sách của Mỹ.

Trump nhìn nhận khác. Khi được hỏi hôm nay về cuộc chiến thương mại của ông khiến tàu chở hàng ngừng vào các cảng Bờ Tây, có khả năng khiến công nhân bến tàu và tài xế xe tải mất việc, Trump trả lời “tốt”, nói rằng điều đó có nghĩa là Mỹ sẽ không mất tiền. Vậy thuế quan thực sự có ý nghĩa gì?