Tổng thống Mỹ Donald Trump muốn thấy đồng yên tăng giá so với USD – một yêu cầu được cho là sẽ đóng vai trò quan trọng trong đàm phán thương mại với Nhật Bản đang diễn ra tại Washington. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm tác động đến tỷ giá đều tiềm ẩn rủi ro lớn cho cả hai bên.

Bộ trưởng Kinh tế Nhật Bản Ryosei Akazawa – trưởng đoàn đàm phán – đã có cuộc gặp với Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và Đại diện Thương mại Jamieson vào thứ Tư. Tổng thống Trump cũng bất ngờ tham gia cuộc họp, cho thấy ông coi việc đạt được thỏa thuận với Nhật là ưu tiên hàng đầu.

Tuyên bố gần đây của Trump, trong đó cáo buộc Nhật Bản cố tình làm yếu đồng yên để giành lợi thế thương mại, đã khiến Nhà Trắng chính thức đưa vấn đề tỷ giá vào chương trình nghị sự. Dù Akazawa cho biết đồng yên chưa được nêu ra trong vòng đàm phán đầu tiên, nhưng đây là nội dung được cho là sẽ do Bộ trưởng Tài chính Nhật Katsunobu Kato trực tiếp trao đổi với Bessent trong tuần tới, khi ông đến Washington dự họp IMF và Ngân hàng Thế giới.

Tuy vậy, các nhà phân tích nhận định đàm phán về tỷ giá USD/JPY là vô cùng phức tạp. Nếu chính phủ Nhật buộc Ngân hàng Trung ương (BoJ) tăng lãi suất nhanh hơn để đẩy giá đồng yên, điều này có thể khiến đà phục hồi kinh tế mong manh của Nhật bị chặn đứng và làm tổn hại đến tính độc lập của BoJ. Một lựa chọn khác là bán USD để mua yên, nhưng điều đó đồng nghĩa với việc rút hàng tỷ USD khỏi thị trường trái phiếu chính phủ Mỹ – nơi vốn đang rất nhạy cảm.

Citigroup cảnh báo Nhật Bản có thể trở thành mục tiêu nếu chính quyền Trump thúc đẩy một thỏa thuận quốc tế nhằm làm yếu đồng USD để nâng sức cạnh tranh – một kịch bản được gọi là “Hiệp ước Mar-a-Lago”, ám chỉ khu nghỉ dưỡng của Trump tại Florida và gợi nhắc đến Hiệp ước Plaza năm 1985.

Chiến lược gia Osamu Takashima của Citigroup cho rằng viễn cảnh này chưa phải rủi ro cụ thể, nhưng Nhật – với dự trữ ngoại hối lớn và đồng yên bị định giá thấp – là ứng viên hàng đầu nếu viễn cảnh đó thành hiện thực.

Xuất khẩu ô tô chiếm gần 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Nhật sang Mỹ – thị trường xuất khẩu lớn nhất của nước này. Chính vì vậy, việc Trump áp thuế 25% lên ô tô Nhật đã gây chấn động. Kể từ thông báo vào ngày 26 tháng 3, chỉ số Nikkei đã giảm 6%.

Mặc dù không tiết lộ nhiều về nội dung đàm phán, Akazawa cho biết Trump nhấn mạnh việc đạt được thỏa thuận với Nhật là “ưu tiên hàng đầu”.

Đồng yên đã phục hồi nhẹ so với mức đáy so với USD. Vào giữa năm ngoái, tỷ giá USD/JPY gần đạt 162, mức cao nhất kể từ năm 1986, thời điểm hậu Hiệp ước Plaza khi các cường quốc kinh tế phối hợp làm yếu đồng USD. Cái tên “Hiệp ước Mar-a-Lago” bắt nguồn từ đó, kết hợp với khu nghỉ dưỡng của Trump.

Tuy nhiên, trong tuần này, tỷ giá USD/JPY đã giảm xuống dưới 142 do lo ngại chính sách thuế quan của Trump có thể kéo kinh tế Mỹ vào suy thoái. Các vị thế đầu cơ vào việc đồng yên mạnh lên cũng đã tăng lên mức cao nhất kể từ khi CFTC bắt đầu theo dõi dữ liệu vào năm 1986.

Giới quan sát cảnh báo Trump và Bessent nên thận trọng trước khi thúc ép các quốc gia khác hỗ trợ làm yếu USD. Khác với năm 1985, hiện nay nhà đầu tư toàn cầu nắm giữ khoảng 15 nghìn tỷ USD trái phiếu chính phủ Mỹ – vốn được coi là chuẩn mực an toàn của hệ thống tài chính toàn cầu. Nhưng những biến động trên thị trường trái phiếu gần đây do chính sách của Trump đã đặt giả định này vào tình thế nghi vấn.

“Bộ trưởng Tài chính về bản chất là người bán hàng cho trái phiếu Mỹ,” Yunosuke Ikeda, Trưởng bộ phận nghiên cứu vĩ mô Nhật Bản tại Nomura, nhận định. “Nếu cố tình làm yếu USD trong hoàn cảnh hiện tại, đó sẽ là một chiến lược cực kỳ nguy hiểm – ngay cả khi ông Bessent tin rằng đồng tiền yếu hơn có lợi về dài hạn.”

Về phía Nhật, mặc dù chính phủ cũng mong muốn một đồng yên mạnh hơn, họ khẳng định mục tiêu này sẽ được theo đuổi thông qua cải thiện năng lực cạnh tranh công nghiệp – chứ không phải bằng các can thiệp mang tính chất tức thời như Mỹ mong muốn. Việc BoJ bị ép tăng lãi suất gần như là bất khả thi, khi chi phí vay tăng và lạm phát đang gây áp lực lớn lên cử tri, đặc biệt trong bối cảnh Nhật chuẩn bị bước vào cuộc bầu cử Thượng viện vào tháng 7.

“Phía Nhật sẽ tái khẳng định BOJ là một cơ quan độc lập và không có hành vi can thiệp tỷ giá,” Shoki Omori – chiến lược gia trưởng tại Mizuho Securities – đánh giá. “Dù gì đi nữa, thế giới đang trong một chu kỳ thắt chặt tiền tệ.”