Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth hôm thứ Năm phủ nhận rằng việc chính quyền Trump thúc đẩy đàm phán hòa bình với Tổng thống Nga Vladimir Putin là hành động “phản bội” Ukraine. Tuy nhiên, bản thân câu hỏi này đã nói lên nhiều điều. Cuộc điện đàm giữa Donald Trump và Putin trong tuần này khiến các thủ đô châu Âu và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy bất ngờ. Cách tiếp cận của Trump dường như đang đi đúng hướng mà các đồng minh lo sợ: Một thỏa thuận nhượng bộ trước Moscow. Các lãnh đạo châu Âu cần tận dụng mọi biện pháp để thuyết phục Trump có lập trường cứng rắn hơn, đồng thời nhanh chóng củng cố năng lực phòng thủ của chính họ và Ukraine.

Cuộc gọi kéo dài 90 phút của Trump là một món quà cho Điện Kremlin, phá vỡ ba năm nỗ lực cô lập một nhà lãnh đạo mà nhiều chính trị gia châu Âu và cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden từng gọi là tội phạm chiến tranh. Đáng chú ý hơn, Hegseth tuyên bố rằng việc Ukraine gia nhập NATO hoặc khôi phục biên giới năm 2014 là điều “không thực tế.” Dù đây có thể là sự thật, nhưng việc từ bỏ hai quân bài mặc cả quan trọng ngay từ đầu lại là một bước đi khó hiểu đối với một tổng thống vốn tự nhận là bậc thầy đàm phán.

Điều này làm dấy lên nguy cơ về một nền hòa bình bất lợi, trao cho Moscow nhiều lợi thế. Nếu người dân và quân đội Ukraine cảm thấy bị ép buộc phải chấp nhận một thỏa thuận đầu hàng, sự bất ổn trong nước có thể bùng phát. Điều đó cũng tạo tiền lệ nguy hiểm khi cho thấy hành động gây hấn quân sự có thể mang lại một phần thưởng lớn. Nếu Mỹ áp đặt một thỏa thuận hòa bình lên Kyiv và các đồng minh châu Âu mà không có sự đồng thuận của họ, sau đó rút lui, liên minh xuyên Đại Tây Dương sẽ bị tổn hại nghiêm trọng, đồng thời khiến Putin càng trở nên liều lĩnh hơn.

Thuyết phục Trump thay đổi cách tiếp cận là một nhiệm vụ đầy thách thức. Tuy nhiên, vẫn còn thời gian trước cuộc gặp Putin để các lãnh đạo châu Âu tận dụng những đòn bẩy sẵn có. Họ có thể nhấn mạnh với Trump rằng một thỏa thuận thiếu cân nhắc có thể khiến ông lặp lại sai lầm trong cuộc rút quân hỗn loạn khỏi Afghanistan dưới thời Biden. Đồng thời, họ cần khẳng định rằng bất kỳ kế hoạch hòa bình nào cũng phải dựa trên một số nguyên tắc quan trọng.

Trước hết, Ukraine và châu Âu phải được tham gia đàm phán ngay từ đầu. Mục tiêu phải là bảo vệ một Ukraine có chủ quyền và bền vững, không bị ép buộc nhượng bộ đến mức đe dọa sự tồn vong. Nếu có một lệnh ngừng bắn thì phải đi kèm với cách tiếp cận “hòa bình thông qua sức mạnh” mà Trump từng vận động, trong đó Mỹ và EU cần sẵn sàng tăng cường hỗ trợ quân sự nếu Putin từ chối một thỏa thuận công bằng.

Các đồng minh phương Tây của Ukraine cũng cần tận dụng tối đa những lợi thế họ đang có, đặc biệt là các lệnh trừng phạt mà Putin muốn được dỡ bỏ. Châu Âu có lợi thế vì đang nắm giữ phần lớn tài sản Nga bị phong tỏa và là một thị trường quan trọng đối với Moscow. Các lãnh đạo châu Âu cần tuyên bố rõ rằng họ không bị ràng buộc bởi bất kỳ cam kết dỡ bỏ trừng phạt nào nếu không được tham gia đàm phán, đồng thời gắn việc nới lỏng các biện pháp này với những nhượng bộ cụ thể từ phía Nga. Ngoài ra, tình trạng của các vùng lãnh thổ Ukraine bị Nga chiếm đóng phải được giữ nguyên trạng, chưa đưa ra quyết định vội vàng. Nếu Ukraine không thể gia nhập NATO, thì phải có những đảm bảo an ninh tương đương, bao gồm sự hiện diện của binh sĩ phương Tây trên lãnh thổ nước này.

Thực tế, châu Âu từ lâu đã cần tự gánh vác phần lớn trách nhiệm đảm bảo an ninh cho Ukraine. Những phát ngôn của Trump trong tuần này là một lời cảnh báo rõ ràng: Các lãnh đạo châu Âu không thể tiếp tục trì hoãn việc tăng ngân sách quốc phòng, mở rộng sản xuất vũ khí và tái thiết quân đội. Chiếc ô an ninh của Mỹ mà họ từng dựa vào hàng thập kỷ qua không còn đáng tin cậy nữa. Giờ đây, họ buộc phải tự xây dựng một hệ thống phòng thủ vững chắc cho chính mình.