Pakistan chắc chắn đang kể một câu chuyện hay về ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc. Quân đội nước này cho biết đã sử dụng máy bay J-10C của Trung Quốc để bắn hạ 5 máy bay phản lực của Ấn Độ, bao gồm ba chiếc Rafale, một chiếc MIG-29 và một chiếc Su-30. Máy bay Rafale do Dassault Aviation SA của Pháp sản xuất, trong khi hai chiếc còn lại được nhập khẩu từ Nga. Chính phủ Ấn Độ chưa xác nhận hay phủ nhận tuyên bố của Islamabad và bằng chứng vẫn chưa ngã ngũ.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư đã hào hứng. Đây là cuộc giao tranh thực sự đầu tiên giữa máy bay chiến đấu hiện đại của Trung Quốc và máy bay phản lực tiên tiến của phương Tây — và đáng ngạc nhiên, Trung Quốc dường như đã chiến thắng. Vào thứ Hai, Avic Chengdu Aircraft Co., công ty sản xuất máy bay J-10C, đã tăng vọt 20.6%, trong khi Dassault giảm 6.2%.

Một số người đang ca ngợi đây là một khoảnh khắc DeepSeek khác cho Trung Quốc. Cuối tháng 1, một startup ít được biết đến ở Hàng Châu đã phát hành một mô hình suy luận AI hoạt động gần như tốt bằng OpenAI với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ, từ đó thúc đẩy một đợt tăng giá mạnh (bull run) đối với các cổ phiếu công nghệ Trung Quốc. Liệu chúng ta có đang chứng kiến sự lặp lại, lần này là trong lĩnh vực quốc phòng?

Tôi thấy có những điểm tương đồng. Mặc dù vẫn chưa có kết luận cuối cùng về mức độ đột phá của DeepSeek đối với các công ty công nghệ lớn của Mỹ, sự xuất hiện của nó đã chỉ ra một hướng đi mới cho Trung Quốc, và cho thấy sự tăng trưởng vẫn có thể xảy ra bất chấp thuế quan của Tổng thống Donald Trump. Tư duy hiện tại là, ngoài sản xuất điện tử và may mặc, các công ty Trung Quốc cũng có thể giỏi về phần mềm. Theo thời gian, họ có thể giành được thị phần trong xuất khẩu dịch vụ, lĩnh vực mà Mỹ đang chiếm ưu thế.

Tương tự, các công ty quốc phòng Trung Quốc một ngày nào đó có thể bán được nhiều vũ khí ra nước ngoài hơn. Từ năm 2020 đến 2024, Trung Quốc chỉ chiếm 5.9% tổng kim ngạch xuất khẩu vũ khí toàn cầu, kém xa mức 43% của Mỹ, theo Stockholm International Peace Research Institute. Ngoài ra, sự đa dạng về địa lý còn hạn chế; gần hai phần ba xuất khẩu vũ khí của Trung Quốc là sang Pakistan.

Vì vậy, hãy tưởng tượng Trung Quốc bán thêm máy bay chiến đấu và tên lửa cho các nước Nam bán cầu (Global South). Hiện tại, nước này đã là nhà cung cấp lớn nhất ở Tây Phi, chiếm 26% tổng kim ngạch nhập khẩu vũ khí tại đó. Đây là một lĩnh vực kinh doanh béo bở: Dassault Aviation đạt biên lợi nhuận ròng 17% vào năm ngoái.

Chắc chắn rằng, các nhà đầu tư sẽ phải chờ đợi nhiều tháng, nếu không muốn nói là nhiều năm, để xem liệu các quốc gia đang phát triển thân thiện với Bắc Kinh có đặt hàng thêm thiết bị quân sự hay không. Nhưng việc định vị tốt trước khi có báo cáo lợi nhuận tích cực không phải là điều mới. Các cổ phiếu quốc phòng của Đức và Pháp đang "bốc cháy" trong năm nay, được thúc đẩy bởi chính sách đối ngoại biệt lập của Nhà Trắng và lời hứa tăng cường chi tiêu của các nước NATO. Việc người châu Âu có thể phối hợp tốt với nhau hay không lại là một vấn đề khác. Nhưng điều đó đã không ngăn cản Dassault từ tăng giá hơn 50% trong năm bất chấp mức giảm vào thứ Hai. Trong khi đó, giá trị thị trường của Rheinmetall AG và Hensoldt AG của Đức đã tăng hơn gấp đôi.

Ngoài ra còn có vấn đề về nguồn cung hạn chế. Một lý do khiến cổ phiếu quân sự châu Âu hoạt động tốt như vậy là vì chỉ có một số ít tên tuổi niêm yết công khai mà các nhà quản lý tài sản có thể tiếp cận. Rốt cuộc, trong nhiều thập kỷ, châu Âu đã dựa vào Mỹ để đảm bảo an ninh quốc gia, vì vậy ngành công nghiệp quốc phòng của lục địa này bị phân mảnh và cần được đại tu. Một bức tranh tương tự cũng xuất hiện ở Trung Quốc. Hiện đại hóa quân sự còn mới và nước này chỉ mới thoát khỏi sự phụ thuộc vào vũ khí nhập khẩu từ Nga trên vào giữa những năm 2010.

Đối với các nhà xuất khẩu vũ khí, không có quảng cáo nào tốt hơn sự thành công trong một cuộc đối đầu thực tế. Một cách nào đó, tình hữu nghị lâu đời của Trung Quốc với Pakistan đã mang lại hiệu quả. Islamabad đang làm rất tốt việc quảng bá sức mạnh quân sự của Bắc Kinh.