Ban đầu, từ tháng 6 năm ngoái, ECB chỉ thận trọng giảm dần mức độ thắt chặt chính sách tiền tệ. Nhưng đến hiện tại, mục tiêu đã chuyển sang tránh rơi vào tình trạng giảm phát quá mức. Với những diễn biến gần đây – gồm căng thẳng thương mại leo thang, mức độ bất định chính sách chưa từng có và đồng euro mạnh lên – quyết định cắt giảm lãi suất thêm 25 điểm cơ bản không gây bất ngờ.

Đồng thuận hạ lãi suất khi áp lực giảm phát tăng cao

Các mức thuế mới từ Mỹ cùng những cuộc đàm phán thương mại căng thẳng đã làm dấy lên lo ngại về triển vọng tăng trưởng của khu vực Châu Âu. Điều này phần nào xóa mờ sự lạc quan trước đó khi Đức công bố kế hoạch thay đổi chính sách tài khóa. Ngoài ra, việc đồng euro mạnh lên và giá năng lượng giảm cũng góp phần làm gia tăng áp lực giảm phát – một yếu tố mà ECB khó có thể bỏ qua.

Không chỉ đồng euro tăng giá so với đô la Mỹ, mà tỷ giá trung bình của euro so với rổ các đồng tiền giao dịch (tỷ giá hiệu lực thương mại) cũng đạt mức cao kỷ lục. Trước những diễn biến này, dù chỉ cách đây vài tuần ECB vẫn còn phân vân giữa việc tạm dừng hay tiếp tục nới lỏng chính sách, thì nay ngân hàng trung ương đã quyết định cắt lãi suất lần thứ bảy kể từ tháng 6 năm ngoái.

Tại cuộc họp báo, bà Christine Lagarde cho biết rủi ro đối với tăng trưởng kinh tế khu vực eurozone đang tăng lên, trong khi triển vọng lạm phát cũng trở nên khó đoán hơn.

Dù khả năng xảy ra chiến tranh thương mại và bước ngoặt tài khóa của Đức đều đã được thảo luận tại cuộc họp hồi tháng 3, có vẻ như mức độ căng thẳng gia tăng trong hai tuần gần đây vẫn khiến một số thành viên ECB cảm thấy bất ngờ.

Tranh luận: Giảm 50 điểm hay 25 điểm cơ bản?

Bà Lagarde cho biết trong cuộc họp, khả năng giảm lãi suất 50 điểm cơ bản đã được đưa ra bàn thảo, nhưng quyết định cuối cùng – hạ 25 điểm – đã được thống nhất tuyệt đối. Trong bối cảnh bất ổn hiện tại còn rất lớn, và thực tế là một số thành viên Hội đồng ECB trước đó vẫn nghiêng về phương án “giữ nguyên lãi suất”, việc giảm 50 điểm cơ bản có lẽ là quá táo bạo.

Một động thái như vậy có thể từng xảy ra dưới thời Mario Draghi – người thường cố gắng đi trước đường cong thị trường. Nhưng quyết định giảm nhẹ 25 điểm lần này phản ánh sự thận trọng của ECB, cũng như để lại dư địa hành động trong trường hợp điều kiện kinh tế bất ngờ chuyển biến tích cực – ví dụ như căng thẳng thương mại dịu đi hoặc Đức nhanh chóng triển khai các biện pháp kích thích tài khóa.

Dự báo: ECB sẽ tiếp tục hạ lãi suất

Nhìn về phía trước, thách thức lớn nhất với ECB vẫn là mức độ bất định rất cao. Vấn đề này càng phức tạp bởi cách tiếp cận “truyền thống” của ECB – chỉ phản ứng chính sách khi các biện pháp kinh tế, tài khóa đã được ban hành chính thức. Điều này tạo ra khoảng cách lớn giữa các tuyên bố chính sách và việc thực thi thực tế.

Giả định rằng căng thẳng thương mại sẽ chưa thể sớm chấm dứt và nền kinh tế eurozone sẽ bắt đầu chịu ảnh hưởng trong vài tuần tới, rủi ro ECB không đạt được mục tiêu lạm phát sẽ tăng lên. Dù bà Lagarde không phát biểu mạnh mẽ như ông Draghi trước đây, nhưng việc bà nhấn mạnh sự "sẵn sàng" và "linh hoạt" cho thấy ECB sẽ không ngần ngại cắt giảm lãi suất thêm nếu cần thiết.

Thực tế, một tuyên bố kiểu “làm mọi cách cần thiết” (whatever it takes) sẽ không còn đủ sức trấn an thị trường lúc này – và bà Lagarde hiểu rõ điều đó. Có lẽ cũng vì vậy mà cuối buổi họp báo, bà đã kêu gọi các chính phủ eurozone nhanh chóng triển khai những dự án dài hạn còn bị trì hoãn, như cải thiện năng lực cạnh tranh hoặc thúc đẩy Liên minh thị trường vốn.

ECB sẽ còn tiếp tục hạ lãi suất. Tuy nhiên, điều quan trọng mà mọi người cần hiểu là: cắt giảm lãi suất không đủ để bảo vệ nền kinh tế eurozone khỏi những biến động mang tính lịch sử như hiện nay.