Đến nay, hầu hết các quốc gia châu Âu đã thức tỉnh trước thực tế cấp bách về tái vũ trang và đang tích cực huy động nguồn lực tài chính. Thách thức quan trọng không chỉ là chi tiêu nhiều mà còn phải chi tiêu thông minh. Các quốc gia này cần tránh sa lầy vào việc chuẩn bị cho cuộc chiến tranh của quá khứ, thay vào đó phải tiên phong phát triển những công nghệ tiên tiến cho cuộc chiến tương lai, hoặc tốt hơn là để răn đe hiệu quả.

Lần cuối cùng các chính phủ châu Âu phải đối mặt nghiêm túc với vấn đề xung đột chính là thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Nguy cơ hiện tại là tư duy cũ có thể tái hiện, khiến họ chỉ quan tâm đến số lượng vũ khí truyền thống như xe tăng, pháo binh, máy bay chiến đấu và tàu chiến. Cuộc xung đột Ukraine đã chứng minh rằng thời đại xe tăng và pháo binh vẫn còn giá trị. Đồng thời, cuộc chiến này cũng đã trở thành một phòng thí nghiệm lý tưởng cho các công nghệ tiên tiến, minh chứng cách chúng có thể nâng cao và thậm chí vượt qua hiệu quả của vũ khí truyền thống.

Điều đáng chú ý nhất là cuộc "chiến tranh drone" đầu tiên trong lịch sử đã khẳng định những khả năng then chốt của tương lai thuộc về hệ thống vũ khí không người lái, chiến tranh điện tử và trí tuệ nhân tạo quân sự. Drone hoạt động trên không, trên bộ và dưới nước hiện đã trở thành những vũ khí hiệu quả hàng đầu. Viện Nghiên cứu Dịch vụ Hợp nhất Hoàng gia (RUSI) ước tính drone chiếm khoảng hai phần ba số hệ thống Nga bị hư hại và phá hủy tại Ukraine. Chúng đã giúp lực lượng Kiev, dù bị áp đảo hoàn toàn về hỏa lực và binh lực, vẫn có thể chống trả cuộc xâm lược toàn diện suốt hơn ba năm và thực hiện những cuộc tấn công hiệu quả vào đối phương.

Những chiếc drone có giá chỉ 300 USD có thể phá hủy xe tăng trị giá hàng triệu USD. Drone hải quân đã buộc hạm đội Nga phải rút lui khỏi phần lớn vùng biển Đen. Khi được triển khai khéo léo và với quy mô lớn, chúng tạo ra lợi thế bất đối xứng cho lực lượng phòng thủ. Drone còn có thể đảm nhận vai trò quan trọng trong trinh sát và hỗ trợ hậu cần.

Kinh nghiệm này mang đến những bài học quan trọng cho việc mua sắm quân sự. Các lực lượng vũ trang phương Tây cần chuyển đổi ngân sách quốc phòng từ phần cứng truyền thống sang drone và phần mềm, từ những tập đoàn quốc phòng lâu đời như Lockheed Martin, Boeing, Thales và Rheinmetall sang các công ty khởi nghiệp năng động hơn như Anduril và Helsing.

Tuy nhiên, cả Ukraine lẫn Nga đã thể hiện khả năng đáng kinh ngạc trong việc chế tạo drone với chi phí thấp hơn và tốc độ thích ứng nhanh hơn so với các công ty khởi nghiệp phương Tây. Do đó, học hỏi từ kinh nghiệm Ukraine, các quốc gia châu Âu cần xây dựng một hệ sinh thái đổi mới quốc phòng linh hoạt, bao gồm việc khai thác và ứng dụng công nghệ tiêu dùng cũng như phần mềm có chi phí phù hợp.

Mô hình mua sắm quân sự truyền thống thường hoạt động theo hướng từ trên xuống, trong đó quân đội và chính phủ xác định nhu cầu về khả năng cụ thể, sau đó ủy thác cho nhà cung cấp phát triển. Quốc phòng hiện đại đòi hỏi các nhà cung cấp có ngân sách nghiên cứu phát triển mạnh mẽ, liên tục thử nghiệm những ý tưởng mới để tìm ra giải pháp tối ưu. Với việc Trung Quốc vẫn thống lĩnh thị trường cung cấp drone thương mại và linh kiện, các thành viên NATO cần bản địa hóa sản xuất pin, cánh quạt và các bộ phận thiết yếu khác.

Cấu trúc chỉ huy và kiểm soát cũng cần được tái tổ chức toàn diện để tối ưu hóa việc sử dụng drone và chiến tranh điện tử. Điều này đòi hỏi việc thiết lập các cơ chế truyền tải phản hồi từ lực lượng tiền tuyến lên bộ chỉ huy quân sự và nhà cung cấp một cách nhanh chóng, đồng thời đảm bảo phản ứng kịp thời. Ukraine đã thiết lập Lực lượng Hệ thống Không người lái để thực hiện chính xác nhiệm vụ này.

Lực lượng Nga thể hiện sự thành thạo đáng kinh ngạc trong chiến tranh điện tử và gây nhiễu drone. Điều này đòi hỏi sự thích ứng và đổi mới liên tục, như việc sử dụng cáp quang chống tấn công mạng để điều khiển drone. Thế hệ tiếp theo đang được phát triển với vũ khí dẫn đường bằng trí tuệ nhân tạo, tận dụng hệ thống định vị quang học giảm thiểu sự phụ thuộc vào GPS và giao tiếp trực tiếp.

Lợi thế công nghệ mà các quốc gia NATO từng thiết lập so với lực lượng Liên Xô vượt trội về số lượng đã góp phần kết thúc Chiến tranh Lạnh mà không cần giao tranh. Mục tiêu lần này là đạt được kết quả tương tự thông qua việc ứng dụng công nghệ một cách sáng tạo và linh hoạt hơn, đồng thời giảm thiểu sự phụ thuộc vào Hoa Kỳ.