Tuy nhiên, vấn đề cốt lõi vẫn là liệu những bước tiến tích cực này có thể duy trì đủ lâu để tạo ra những cải cách thiết yếu hay không, đặc biệt khi Đức đang bước vào năm thứ ba liên tiếp của sự trì trệ kinh tế, và những cảnh báo từ cựu Chủ tịch ECB Mario Draghi về nguy cơ suy thoái chậm vẫn còn âm vang trong tâm trí giới chuyên gia chính trị.

Cuộc tấn công trực diện của Tổng thống Trump vào mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương trị giá 1.5 nghìn tỷ USD đã chứng minh giá trị của Liên minh Châu Âu hiệu quả hơn hàng ngàn báo cáo chính sách. Các động thái chống lại NATO và Ukraine từ Washington đã củng cố tình đoàn kết giữa các quốc gia thành viên, thậm chí Đan Mạch, vốn theo truyền thống thân Mỹ, cũng đã từ bỏ thái độ hoài nghi về châu Âu sau những căng thẳng liên quan đến Greenland. Triển vọng Na Uy và Iceland gia nhập EU cũng đang chuyển biến tích cực. Ngay cả Vương quốc Anh cũng đang xích lại gần Brussels khi mối quan hệ đặc biệt với Hoa Kỳ ngày càng mờ nhạt.

Trong bối cảnh thị trường thống nhất với 440 triệu dân của EU đang giữ vững trước áp lực từ chính quyền Trump, các quốc gia thành viên ngày càng sẵn sàng phá vỡ những định kiến quốc gia để phụng sự lợi ích chung. Liên minh chính trị mới tại Đức đang đưa quốc gia này thoát khỏi chủ nghĩa khắc khổ tài chính với gói đầu tư hơn 500 tỷ euro (tương đương 574 tỷ USD) cho cơ sở hạ tầng và quốc phòng. Berlin gần đây còn tạo bất ngờ khi thúc đẩy nới lỏng các quy tắc tài khóa EU, điều mà chính họ trước đây đã kiên quyết ủng hộ. Song song đó, Pháp đang cân nhắc việc tái cấu trúc hệ thống phòng thủ lục địa với năng lực răn đe hạt nhân mở rộng, một phương án đang thu hút sự quan tâm của Ba Lan trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Nga đang ấm lên.

Trong thời điểm dòng vốn đầu tư và nguồn lực nghiên cứu đang chuyển hướng có lợi cho châu Âu, sự ổn định, khả năng dự báo và bình đẳng của khu vực này so với Hoa Kỳ đang được đánh giá cao hơn. "Chúng tôi không có nhóm đặc quyền và không có tầng lớp quý tộc tài chính," Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã tuyên bố, trong lúc cơ quan này đang nỗ lực triển khai nguồn tài trợ và các biện pháp khuyến khích nhằm thu hút các nhà khoa học đang bị chính quyền Trump lạnh nhạt. Đồng USD đã mất khoảng 9% giá trị trong năm nay so với giỏ tiền tệ quốc tế, trong khi đồng Euro đã tăng giá khoảng 5%. Cổ phiếu các công ty quốc phòng như Rheinmetall AG đã tăng trưởng vượt bậc.

Kinh tế Đức chịu áp lực từ chính sách thuế quan, hưởng lợi từ cải cách tài khóa

Tuy nhiên, Liên minh Châu Âu vẫn chưa chuẩn bị đầy đủ cho những thách thức sắp tới. Nền kinh tế EU phụ thuộc vào thương mại quốc tế gấp đôi so với Hoa Kỳ, trong đó Đức đặc biệt dễ tổn thương vì phụ thuộc vào thị trường Mỹ cho hơn 10% kim ngạch xuất khẩu hàng hóa, chủ yếu là ô tô và dược phẩm, theo phân tích của Bloomberg Economics. Dự báo mới nhất từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho thấy sản lượng kinh tế Đức sẽ đình trệ trong năm nay và với mức độ bất ổn cao hiện tại, nhà kinh tế của ING Charlotte de Montpellier cảnh báo rằng nền kinh tế Đức có nguy cơ thu hẹp năm thứ ba liên tiếp. Ngoài nguy cơ mất việc làm và bất mãn xã hội mà cuộc chiến thuế quan với Tổng thống Trump có thể gây ra, EU còn đối mặt với khả năng phải chiến đấu trên hai mặt trận thương mại khi Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu và chuyển hướng hàng hóa dư thừa sang thị trường châu Âu.

Thách thức thực sự của mùa hè căng thẳng sắp tới không phải là liệu EU có thể vội vã đạt được thỏa thuận với Tổng thống Trump trong vòng 90 ngày như Chủ tịch tập đoàn LVMH, tỷ phú Bernard Arnault, đã kỳ vọng hay không. Thách thức quan trọng hơn là liệu EU có bắt đầu triển khai được những giải pháp mà cựu Chủ tịch ECB Draghi đề xuất cách đây một năm, bao gồm củng cố các ngành công nghiệp nội địa đang bị phân mảnh, xây dựng một thị trường tài chính ngân hàng thực sự thống nhất và tích hợp các thị trường vốn riêng lẻ. Những thị trường và liên minh mới ở nước ngoài sẽ có giá trị nhất định, nhưng như Tổng Giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế Kristalina Georgieva đã nhấn mạnh, chỉ có sự kết hợp giữa tăng chi tiêu và đẩy mạnh hội nhập mới có thể thúc đẩy tăng trưởng và nâng cao khả năng phục hồi của châu Âu. Do việc triển khai các kế hoạch chi tiêu mới cần thời gian, điều đáng lo ngại là các chính sách của chính phủ Đức mới vẫn thiếu nội dung cụ thể trong những lĩnh vực trọng yếu như cải cách lương hưu hoặc đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Mặc dù châu Âu đang thể hiện khá tốt trong bối cảnh hỗn loạn toàn cầu do Hoa Kỳ tạo ra, việc thu hút nhân tài, vốn đầu tư và đồng thời làm giảm sức hấp dẫn của chủ nghĩa dân túy trong nước sẽ đòi hỏi một tầm cao đoàn kết chưa từng có. "Chúng ta không thể dừng lại giữa chừng," Chủ tịch ECB Christine Lagarde đã cảnh báo đầu tháng này. Tổ chức của bà đang nỗ lực đối phó với thách thức nới lỏng chính sách tiền tệ để kích thích nhu cầu. Đã đến lúc các chính phủ phải bắt đầu loại bỏ những rào cản tự áp đặt đối với tăng trưởng, những rào cản mà ông Draghi đã so sánh tương đương với thuế suất 45% đối với hàng hóa và 110% đối với dịch vụ. Nếu điều này đòi hỏi phải giải quyết một vấn đề nhạy cảm khác như việc áp dụng nguyên tắc biểu quyết theo đa số đủ điều kiện giữa 27 quốc gia thành viên EU, thì đây có thể được xem như một cú hích tích cực, dù đầy thách thức, bắt nguồn từ những chính sách của Tổng thống Trump.