Thế nhưng, thất bại trong cuộc bỏ phiếu tín nhiệm đầu tiên tại Bundestag – dù đã được đảo ngược chỉ vài giờ sau đó – đã để lại một vết gợn lớn cho hình ảnh chính trị của ông Merz, đồng thời đặt ra dấu hỏi lớn về mức độ ổn định và tính bền vững của liên minh cầm quyền mà ông đứng đầu.

Thất bại trong một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm – dù là do bỏ phiếu kín – là chỉ dấu rõ ràng cho thấy nền móng chính trị mà ông Merz đang dựa vào là rất mong manh. Liên minh cầm quyền hiện tại chỉ nắm giữ 52% số ghế tại Hạ viện, đồng nghĩa với việc bất kỳ sự bất mãn nào từ một nhóm nghị sĩ cũng có thể trở thành rủi ro mang tính hệ thống. Trong bối cảnh ông Merz đang theo đuổi một chương trình nghị sự đầy tham vọng, từ mở rộng chi tiêu công, thúc đẩy công nghiệp quốc phòng cho đến tái cấu trúc chính sách thuế và đầu tư vào cơ sở hạ tầng, thì bất kỳ sự lung lay nào về mặt ủng hộ chính trị cũng đều có thể đánh sập nền tảng cải cách đó.

Trớ trêu thay, Merz lại là một trong số ít chính trị gia châu Âu hiện nay thể hiện rõ quyết tâm hành động ở quy mô phù hợp với các thách thức thời đại. Là một người theo chủ nghĩa Đại Tây Dương trong một đảng vốn luôn thân Mỹ, ông Merz lại tỏ ra thẳng thắn khi kêu gọi châu Âu giảm phụ thuộc vào Hoa Kỳ trong lĩnh vực an ninh – điều mà ít nhà lãnh đạo nào dám công khai thừa nhận. Ông cũng là người đầu tiên trong hàng ngũ lãnh đạo cao cấp của Đức dám chỉ trích mạnh mẽ sự lệ thuộc ngày càng sâu sắc của doanh nghiệp Đức vào thị trường Trung Quốc. Đáng chú ý nhất là quyết định “lật kèo” với chính cương tranh cử khi chấp nhận nới lỏng quy định "khoá nợ công" (Schuldenbremse) vốn được ghi vào hiến pháp – một động thái cho thấy ông sẵn sàng đánh đổi vốn chính trị để mở đường cho những quyết sách lớn về tài khóa.

Nhưng chính bước ngoặt này lại làm rạn nứt nội bộ trong chính đảng CDU của ông. Nhiều nghị sĩ bảo thủ cho rằng việc nới lỏng nguyên tắc nợ công là một sự phản bội các giá trị nền tảng của phe trung hữu Đức. Tuy nhiên, trên bình diện chính sách, quyết định của Merz đã giúp mở toang cánh cửa đàm phán với đảng Dân chủ Xã hội (SPD) – đối tác liên minh của ông – và tạo ra một đột phá sớm trong xây dựng chương trình chính phủ mới. Thế nhưng, nội dung cuối cùng của chương trình liên minh lại bị đánh giá là chưa đủ tham vọng, đặc biệt trong việc thúc đẩy tiềm năng tăng trưởng dài hạn của nền kinh tế Đức – vốn đang đối mặt với hàng loạt vấn đề mang tính cấu trúc như già hóa dân số, thiếu lao động kỹ năng cao, và phụ thuộc vào xuất khẩu.

Sự cố mất phiếu tín nhiệm ngay trong lần bỏ phiếu đầu tiên tại Quốc hội không chỉ là một đòn giáng nặng nề về mặt thể diện đối với tân Thủ tướng, mà còn là lời cảnh báo sớm về mức độ rủi ro chính trị mà chính phủ liên minh non trẻ của ông sẽ phải đối mặt trong thời gian tới. Chỉ số tín nhiệm của ông cùng với mức ủng hộ dành cho đảng CDU đã giảm sút kể từ sau cuộc bầu cử, trong khi đảng cực hữu AfD – vốn vừa bị Cơ quan Tình báo Nội địa Đức xếp loại là “cực đoan” trong tháng này – lại tiếp tục gia tăng ảnh hưởng chính trị, nhất là ở các bang miền Đông.

Trong bối cảnh đó, nước Đức và toàn bộ châu Âu đang đặt cược vào khả năng Merz sẽ trở thành một nhân tố tái định hình chính sách công – không chỉ ở Berlin mà cả trong hệ thống thể chế châu Âu. Tín hiệu đầu tiên cần có là việc triển khai thực chất gói chi tiêu mà ông đã chấp thuận qua việc nới luật nợ công. Điều này đồng nghĩa với những quyết định có thể khiến ông mất lòng cả trong nội bộ lẫn ngoài chính trường. Một phần lớn thành công của ông sẽ phụ thuộc vào khả năng điều phối chính trị: làm sao giữ vững sự ủng hộ trong đảng CDU, đồng thời kiểm soát được các xung đột tiềm ẩn với SPD – nơi mà lãnh đạo Lars Klingbeil cũng đang chịu áp lực không nhỏ từ cánh tả trong nội bộ đảng mình.

Tuy nhiên, nếu xét trên phương diện đối ngoại, ông Merz đang phát đi tín hiệu tích cực. Chỉ trong vài ngày đầu tiên nhậm chức, ông đã có các chuyến công du đến Warsaw, Paris, Brussels (thăm cả EU và NATO) và Kyiv – những điểm đến mang tính biểu tượng cho sự cam kết của Berlin với liên minh phương Tây. Trong tuần này, ông sẽ có màn ra mắt chính thức trên trường quốc tế tại Hội nghị Cộng đồng Chính trị châu Âu gồm 47 quốc gia, diễn ra tại Tirana. Các nhà lãnh đạo châu Âu, đặc biệt là Tổng thống Pháp Emmanuel Macron – người từng có mối quan hệ không mấy tốt đẹp với cựu Thủ tướng Scholz – đang chờ đợi xem liệu Merz có thể mang lại một giai đoạn hợp tác mới thực chất và hiệu quả hơn hay không.

Tuy tình hình chính trị trong nước còn bấp bênh, nhưng thị trường tài chính lại đang đặt cược vào tiềm năng thay đổi từ chính quyền Merz. Chỉ số DAX – thước đo giá cổ phiếu của các doanh nghiệp niêm yết hàng đầu tại Đức – đã đạt mức cao kỷ lục trong tuần trước, cho thấy kỳ vọng rõ ràng từ giới đầu tư rằng nước Đức sẽ bước vào một chu kỳ chính sách chủ động, có định hướng tăng trưởng và mang tính chiến lược dài hạn. Nhưng như mọi cuộc đặt cược, rủi ro luôn hiện hữu. Merz không còn nhiều cơ hội để gây thất vọng.