Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ trở lại bậc thềm Capitol - nơi chứng kiến vô số tội ác trong ngày 6/1/2021, dẫn đến 1,250 bản án. Lễ nhậm chức sẽ diễn ra tại đây sau hai tuần nữa, cách Quảng trường Ellipse vài dặm về phía Đông - nơi khởi nguồn của làn sóng bạo loạn sau bài diễn thuyết của Donald Trump kêu gọi những người ủng hộ "giành lại đất nước".

Về mặt pháp lý, phán quyết cho sự kiện 6/1 đã được định đoạt. Tòa án Tối cao trong năm qua đã tuyên bố Trump và các Tổng thống được hưởng quyền miễn trừ đối với các cáo buộc hình sự liên quan đến "hành vi công vụ" trong nhiệm kỳ. Sau chiến thắng của Trump trong cuộc bầu cử 2024, Bộ Tư pháp đã phải cân nhắc lại và cuối cùng rút bỏ cáo trạng ngày 6/1.

Trên chính trường, kết quả đã ngã ngũ. Với tỷ lệ sát sao - 49.9% cho Trump so với 48.4% dành cho đối thủ Đảng Dân chủ Kamala Harris - cử tri đã đưa Trump trở lại Nhà Trắng vào tháng 11, bất chấp những nỗ lực phá hoại kết quả bầu cử của ông trong năm 2020. Trump không chỉ nắm trong tay Đại cử tri đoàn, mà Đảng Cộng hòa còn giành lại quyền kiểm soát Thượng viện và giữ được đa số mong manh tại Hạ viện. Ông đã tái định hình Đảng Cộng hòa theo hình ảnh của mình và hiện đang ngự trị như một người khổng lồ trong đảng.

Trong một sự kiện đáng chú ý, Quốc hội hôm nay sẽ nhóm họp để chính thức xác nhận kết quả của cuộc bầu cử vừa qua. Điều đáng lưu ý là không một vị đại biểu nào của đảng Dân chủ đặt ra bất kỳ nghi vấn gì về tính chính danh của cuộc bầu cử này.

Lịch sử sẽ cần một khoảng thời gian đủ dài để đưa ra những nhận định cuối cùng về ý nghĩa và tầm quan trọng của ngày 6/1, giữa muôn vàn những tranh luận sôi nổi và sâu sắc. Phán quyết của lịch sử sẽ ít chịu ảnh hưởng từ những câu chuyện hoang đường, lập luận sai lệch, toan tính chính trị hẹp hòi hay chiến thuật vận động thô thiển, mà sẽ dựa trên các kết luận pháp lý và chính trị vững chắc, mặc dù khó có thể tránh khỏi hoàn toàn những tác động trên.

Ngày 6/1 xứng đáng được lưu danh trong dòng chảy của lịch sử bởi tầm quan trọng và mối đe dọa nghiêm trọng mà sự kiện này đại diện. Ý nghĩa của ngày này cần được xây dựng trên nền tảng của sự thật. Câu chuyện về ngày 6/1, bao gồm những nỗ lực vụng về và các cáo buộc phạm tội ở nhiều tiểu bang nhằm lật ngược kết quả bầu cử 2020, đã vượt xa khỏi khuôn khổ thời gian hiện tại. Lịch sử là tấm gương phản chiếu chân thực nhất hình ảnh của chính chúng ta. Bởi vậy, mọi nỗ lực gần đây của cựu Tổng thống Trump và những người ủng hộ nhằm xóa bỏ hoặc làm lu mờ sự thật về các sự kiện diễn ra ở Điện Capitol 4 năm về trước, cũng như việc chĩa mũi dùi vào các nghị sĩ Cộng hòa và Dân chủ từng điều tra về nguồn gốc của cuộc bạo loạn, đều không thể thay đổi được thực tế lịch sử khách quan.

Những sự kiện ngày hôm ấy đã để lại những vết sẹo không thể phai mờ.

Tại Quảng trường Ellipse, Rudy Giuliani, một cựu quan chức kiêm Thị trưởng, đã khơi dậy ngọn lửa trong đám đông bằng lời kêu gọi rằng "đã đến thời điểm cho một cuộc đấu tranh sinh tử". Khi Trump xuất hiện, ông ta đã phát biểu một bài diễn văn phi lý mang tên "Cứu lấy nước Mỹ", quy kết cuộc bầu cử 2020 tràn ngập gian lận và bị đánh cắp khỏi tay ông. Ông thề thốt tình yêu với đám đông. Họ hò reo đáp lại rằng họ cũng yêu mến ông. Ông thúc giục họ diễu hành dọc Đại lộ Pennsylvania tiến về Điện Capitol để "đối thoại" với các nhà lập pháp đang chứng nhận kết quả bầu cử. Và đoàn người đã lên đường.

Những người ủng hộ Trump đã phá vỡ phòng tuyến cảnh sát và tràn vào Điện Capitol, đập nát cửa kính, chiếm đóng các văn phòng, phóng uế trong hành lang và xông thẳng vào phòng họp Thượng viện. Khoảng 140 cảnh sát bị hành hung, một người biểu tình thiệt mạng. Nhiều chính trị gia thuộc cả đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa, trong đó có cả Phó Tổng thống dưới thời chính quyền Trump, đã phải tháo chạy tìm đường sống, trong khi vị Tổng thống thản nhiên theo dõi cuộc bạo loạn qua màn hình TV tại Nhà Trắng. Mãi đến cuối ngày ông mới đăng một đoạn video kêu gọi những kẻ bạo loạn rút lui khỏi Capitol, nhưng chưa bao giờ ngừng reo rắc những lời dối trá về một cuộc bầu cử bị gian lận.

Trump dường như đã sẵn sàng ban phát lệnh ân xá cho phần lớn, nếu không muốn nói là tất cả những người bị kết án trong các vụ án ngày 6/1 ngay khi ông nắm quyền. Con đường dẫn đến quyết định này sẽ càng dễ dàng hơn sau khi Joe Biden gần đây đã ân xá cho con trai mình, dù có lẽ Trump vẫn sẽ theo đuổi kế hoạch ân xá bất kể điều đó. Trong thế giới quan của Trump, ngày 6/1 chỉ đơn thuần là sự việc của những người ủng hộ nhiệt thành và du khách bị kích động nhất thời. Việc ân xá sẽ giúp xóa đi vết nhơ tội phạm đã bám víu vào ngày định mệnh ấy, cũng như sự nghiệp chính trị ngắn ngủi, rực rỡ nhưng đầy tai tiếng của ông.

Bất chấp mọi trở ngại, ông Trump vẫn kiên định tiến bước. Đây là một trong những thế mạnh nổi bật nhất của ông ấy trên cả phương diện chính trị lẫn cá nhân. Có lẽ ông Trump là người may mắn bậc nhất còn sống, song đồng thời cũng là một kẻ sống sót phi thường. Tuy nhiên, sự tồn tại ấy lại phần nhiều dựa trên nền móng của những lời dối trá và sự đánh lạc hướng. Như thường lệ, thời đại ông đang định hình buộc tất cả chúng ta phải tránh xa con đường sai trái đó và kiên định bảo vệ những giá trị, thể chế cốt lõi.

Việc viết lại và tẩy trắng lịch sử, cùng với việc ép buộc những sự thật phải chìm vào quên lãng, chính là công cụ quen thuộc của những kẻ độc tài. Chúng ta nên trân trọng và nghiên cứu lịch sử để có thể đưa ra những quyết định sáng suốt hơn và tiến về phía trước. Trump sẽ có nhiệm kỳ Tổng thống của mình và chương trình nghị sự mà ông và đảng của ông khao khát theo đuổi. Nhưng điều đó không nên đánh đổi bằng sự thật hay ký ức của cả một dân tộc.