Ông Peng Sen, Chủ tịch Hiệp hội Cải cách Kinh tế Trung Quốc, phát biểu hôm thứ Ba rằng chính quyền cần nỗ lực thúc đẩy tỷ trọng tiêu dùng trong tổng sản phẩm quốc nội lên 70% vào năm 2035, tăng từ mức khoảng 55% hiện nay. Tổ chức tư vấn của ông Peng có liên kết với Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia - cơ quan hoạch định kinh tế Trung Quốc.

"Hệ thống tài chính của chúng ta trước đây tập trung đầu tư mạnh mẽ vào các dự án, nhưng hiện nay chúng ta cần chuyển hướng sang đầu tư vào con người," ông Peng, nguyên Phó Chủ tịch NDRC, phát biểu tại Diễn đàn Boao châu Á. "Trung Quốc cần thu hẹp khoảng cách quốc tế đó," ông nhấn mạnh, dẫn chứng mức tiêu dùng ở các quốc gia thịnh vượng có thể đạt tới 80% GDP.

Cơ cấu GDP của Trung Quốc nghiêng mạnh về đầu tư

Nhận định của ông Peng làm tăng tính cấp thiết cho những kêu gọi Trung Quốc điều chỉnh mô hình tăng trưởng trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị đe dọa làm chậm xuất khẩu và hiệu quả đầu tư đang suy giảm. Chính phủ Trung Quốc đã xác định việc thúc đẩy nhu cầu nội địa, đặc biệt là tiêu dùng, là ưu tiên kinh tế hàng đầu trong năm nay, mặc dù chưa đưa ra con số cụ thể cho mục tiêu này.

Nền kinh tế Trung Quốc đã phát triển nhanh chóng trong bốn thập kỷ qua nhờ đẩy mạnh sản xuất và chế tạo, nhưng điều này đã tạo ra tác dụng phụ là kìm hãm tiêu dùng, theo ông Peng. Để duy trì đà tăng trưởng, ông cho rằng tỷ trọng tiêu dùng trong GDP cần tăng từ 5 đến 8 điểm phần trăm trong năm năm tới, với bước đầu tiên là nâng cao thu nhập và phân phối nhiều của cải hơn cho người tiêu dùng.

Việc đặt ra mục tiêu như vậy trong kế hoạch 5 năm về phát triển kinh tế giai đoạn 2026 - 2030 đóng vai trò quan trọng, theo ông Peng, người đang tham gia ủy ban chuyên gia tư vấn cho chính phủ trong việc soạn thảo kế hoạch tổng thể này.

Tiêu dùng của Trung Quốc vẫn tương đối yếu

Made in China 2025

Sự chuyển dịch được đề xuất này tạo nên sự tương phản với mô hình đầu tư nặng nề vốn là nền tảng cho các sáng kiến như "Made in China 2025", mà tiến độ cũng được thảo luận tại sự kiện được mệnh danh là Davos của Trung Quốc.

Trung Quốc phần lớn đã hoàn thành mục tiêu chính sách biến đất nước thành quốc gia dẫn đầu về công nghệ kể từ khi sáng kiến này được công bố một thập kỷ trước, theo cựu Thị trưởng Trùng Khánh Hoàng Kỳ Phàm. Khoảng 96% các mục tiêu được liệt kê trong dự án đã đạt được tính đến năm 2024, ông chia sẻ tại hội thảo cùng với ông Peng.

"Nếu chúng ta tiếp tục bổ sung những khâu còn thiếu trong năm nay, tôi tin rằng chúng ta sẽ hoàn thành trọn vẹn mục tiêu 'Made in China' vào cuối năm nay," ông Hoàng, cố vấn học thuật tại tổ chức tư vấn Diễn đàn Tài chính 40 Trung Quốc, khẳng định.

Việc chuyển hướng sang thúc đẩy tiêu dùng có thể đòi hỏi những nỗ lực chính sách đáng kể. Quốc vụ viện, nội các Trung Quốc, đầu tháng này đã công bố một báo cáo nêu rõ kế hoạch cải thiện chăm sóc trẻ em và thực thi hiệu quả hơn chính sách nghỉ phép có lương của nước này.

Các nhà kinh tế từ lâu đã ủng hộ một mạng lưới an sinh xã hội vững mạnh hơn để giảm nhu cầu tiết kiệm dự phòng của các hộ gia đình, mặc dù chi tiêu của chính phủ cho dịch vụ công đã bị hạn chế bởi gánh nặng nợ gia tăng và thu nhập từ bán đất suy giảm.

Căng thẳng thương mại âm ỉ càng làm phức tạp thêm bức tranh toàn cảnh. Chính sách công nghiệp của Trung Quốc đã khiến Tổng thống Donald Trump bức xúc trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông, châm ngòi cho căng thẳng dẫn đến cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đầu tiên. Kể từ đó, Washington đã nỗ lực kiềm chế sự tiến bộ của Trung Quốc trong các công nghệ then chốt như bán dẫn bằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, trừng phạt và thuế quan.

Mặc dù chính phủ đã giảm nhấn mạnh chương trình này trong những năm gần đây nhằm tránh gia tăng căng thẳng, Trung Quốc vẫn tiếp tục đầu tư vào sản xuất tiên tiến khi các nhà hoạch định chính sách tìm kiếm động lực tăng trưởng mới sau cuộc khủng hoảng thị trường bất động sản. Điều đó dẫn đến sự tăng trưởng bùng nổ trong các lĩnh vực như tấm pin mặt trời, pin và xe điện.

Nghiên cứu của Bloomberg Economics và Bloomberg Intelligence năm ngoái cho thấy "Made in China 2025" phần lớn đã thành công. Trong số 13 công nghệ chủ chốt được theo dõi, Trung Quốc đã đạt được vị thế dẫn đầu toàn cầu trong 5 công nghệ và đang bắt kịp nhanh chóng trong 7 công nghệ khác, theo kết quả nghiên cứu.